و نقل كند, خواهيم ديد كه چه نقلهاى متفاوتى پيدا مى شود.
در زمان ائمّه, وضع, هزار بار از اين مشكل تر بوده است. آنها انسانهايى تحت محاصره بودند. ملاقات با آنها ممنوع بود و نقل كردن حرفهاى آنها خطر داشت. افراد مى رفتند و آنها را مى ديدند. دوستان و دشمنان از ايشان حديثْ نقل مى كردند و نظارتى بر نقلها وجود نداشت. از طرفى خطوط سياسى و فكرى هم مختلف بود. اين همه اختلافاتى كه شما مى بينيد, به علاوه جنگهاى محلّى و درگيرى ها همان موقع به وجود آمد. از آن زمان, شش امامى داريم; هفت امامى داريم; واقفى داريم و…! اينها بالاخره بر اساس افكار خودشان مطلب نقل مى كردند و كسى نبود كه سبُك سنگين كند و بگويد اين درست است يا نه.
كسى مى رفت در مدينه, در بغداد يا در جاى ديگرى امام را ملاقات مى كرد و مى آمد شنيده هايش را نقل مى كرد. دشمنان و شيطانها هم بنا مى كردند چيزهاى ديگرى نقل مى كردند و تخريب مى كردند; حرفهاى دروغ به ائمه ما نسبت مى دادند; مى خواستند تفرقه بيندازند.
اين اختلاف نقلها و برداشت ها كه شما الآن مى بينيد, آن موقعها خيلى بدتر از الآن بوده است. با توجه به اين مسائل, ما بايد بپذيريم كه اين حديثها را داريم. بحث اسرائيليات هم يك بحث جدى است در تاريخ حديث ما. يك عده آدمهاى شيطان آمدند و گفتند: «ما مسلمان شديم» و در حقيقت, يهودى بودند و افكارى كه