كَما أنَّ الشَّمسَ وَاللَّيلَ لا يَجتَمِعانِ كَذلِكَ حُبُّ اللّه‏ِ وحُبُّ الدُّنيا لا يَجتَمِعانِ.^۱
همان گونه كه خورشيد و شب ، جمع نمى‏شوند ، خدا دوستى و دنيا دوستى نيز بايد يكديگر جمع نمى‏شوند.
در اين باب، تفاوتى ميان كاميابى‏هاى حلال و حرام نيست. كاميابى حلال هم اگر هدف باشد ، تاريكى مى‏آورد و مانع محبّت حقيقىِ آن نورِ مطلق است . لذا پيامبر خدا به ابوذر فرمود :
لِيَكُن لَكَ فِي كُلِّ شَيءٍ نِيَّةٌ صالِحَةٌ حَتَّى الأَكلَ وَالنَّومَ .^۲
در هر چيز بايد نيتى شايسته داشته‏باشى ؛ حتّى در خور و خواب .
البته‏ترديدى‏نيست كه ظلمت كاميابى‏هاى حرام، بيشتر و بازدارندگى‏اش افزون‏تر است.
اجتناب از تمامى اَشكال دنيا دوستى ، بالاترينِ مراتب تقواست كه اگر انسان بدان دست يابد ، به كيمياى محبّت و بالاترين درجات كمالات معنوى دست يافته‏است . امام باقر عليه‏السلامدرباره اين گروه از متّقين و كسانى كه به اين مرتبه رسيده‏اند ، مى‏فرمايد :
قَطَعوا مَحَبَّتَهُم بِمَحَبَّةِ رَبِّهِم.. . ونَظَروا إلَى اللّه‏ِ ... .^۳
محبّت خويش را [به دنيا ]به خاطر دوستىِ خدا رها كردند و چشم به خدا دوختند ... .

درمان دنيادوستى

دنيادوستى ، ريشه در بيمارى‏هاى دل دارد . قلب سليم ، از محبّت دنيا خالى

خطرناك‏ترين آفات محبّت خدا

دنيا دوستى ، اصل هر گناه ، ريشه هر حجاب و بذر هر يك از موانع خدا دوستى است . از اين رو در باب اوّل از ابواب موانع محبّت خدا ، آن را «خطرناك‏ترين مانع» ^۱ براى محبّت خدا ناميده‏ايم . بر اساس احاديث اين باب ، محبّت خدا ، به هيچ وجه ، قابل جمع با محبّت دنيا نيست و تا ذرّه‏اى از غبار اين محبّت بر آينه دلْ باقى باشد ، معرفت و محبّت حقيقى خدا براى انسان ، امكان‏پذير نيست .
در اين‏جا اين سؤالْ پيش مى‏آيد كه : دنيا چيست؟ و چرا محبّت آن ، با محبّت خدا قابل جمع نيست ؟
دنيا در فرهنگ متون دينى اسلام ، عبارت است از : امكانات مادّى و لذايذ دنيوى ، به شرط آن كه هدفْ قرار گرفته باشند . اگر برخوردارى از لذايذ مادّى و دنيوى ، مقدمه معنويت و آخرت و رسيدن به قرب الهى باشد ، در فرهنگ اسلام ، «دنيا» محسوب نمى‏شود . چنين برخوردارى‏هايى ، نه تنها مانعى براى محبّت خدا نيستند ، بلكه مقدمه آن نيز شمرده مى‏شوند . امّا همين كاميابى‏هاى مادّى ، اگر هدف قرار گيرند ، خطرناك‏ترين آفات معنويت و محبّت خواهند بود : «مَّا جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِّن قَلْبَيْنِ فِى جَوْفِهِ ؛ خداوند در درون يك فرد ، دو دل قرار نداده‏است» .^۲ دلى كه ظرف محبّت دنيا و لبريز از تاريكى‏هاى معنوى است ، چگونه مى‏تواند عرش رحمان باشد و نور آسمان‏ها و زمين را در خود ، جاى دهد ؟ بر همين اساس است كه امام العارفين ، على عليه‏السلاممى‏فرمايد :