صفّين, سوگند مى خورَد كه معاويه را خواهم كشت و اين سخن را بلند بر زبان مى آورد و آن گاه, آهسته مى گويد: «إن شاء اللّه!». ۱ اين رفتار, هيچگونه نيرنگى به همراه ندارد.
به نظر مى رسد كه «خدعه در نبرد» نيز به معناى پيمان شكنى و خلاف قراردادها عمل كردن نيست; بلكه دقّت در برنامه ريزى و زيركى و باهوشى و نوعى جنگ روانى با دشمن است;
وگرنه, صداقت و يك رنگى, اصلى برجسته در تعاليم اسلام و نظام زندگى است كه استثنا بر نمى دارد و على(ع), اهتمام داشت كه آن را احيا كند و شايد به همين جهت, از عزل معاويه در آغاز كار, صرف نظر نكرد.
3 . احترام به حقوق و كرامت هاى انسانى
در مكتب سياسى امام على(ع), انسان ها يا برادر دينى اند و يا همتاى انسانى ۲ و از اين رو, داراى كرامت و شخصيت اند و حقوقى دارند كه بايد نزد همگان, محترم شمرده شود.
انسان ها نبايد تحقير شوند; نبايد در جهالت و بى خبرى بمانند; نبايد بر آنها فخر فروخته شودو با ادبيات ارباب و رعيّتى با آنان رفتار شود كه اين همه, با
1.موسوعة الامام على بن أبىطالب(ع), ج۴, ص۳۰۳ .
2.نهج البلاغة, نامه ۵۳: «اما اخٌ لك فى الدين أو نظير لك فى الخلق».
