36 ـ اسراف

1

۰.امام صادق عليه‌السلام:
إِنَّ السَّرَفَ يورِثُ الْفَقْرَ وَإِنَّ الْقَصْدَ يورِثُ الْغِنى؛^۱

۰.اسراف باعث فقر و ميانه‏روى موجب بى‏نيازى مى‏شود.

2

۰.امام باقر عليه‌السلام:
يا بُنَىَّ عَلَيْكَ بِالْحَسَنَةِ بَيْنَ السَّيِّئَتَيْنِ تَمْحو هُما قالَ: وَكَيْفَ ذلِكَ يا أَبَةِ؟ قالَ: مِثْلُ قَوْلِهِ، «وَالَّذينَ إِذا أَنْفَقوا لَمْ يُسْرِفوا وَلَمْ يَقْتُروا»؛^۲

۰.امام باقر عليه‌السلام به فرزندش امام صادق عليه‌السلام فرمودند: تو را سفارش مى‏كنم به انجام كار خير وسط دو كار بد تا آن دو را محو كند، امام صادق عليه‌السلام سئوال كردند چگونه چنين چيزى ممكن است؟ امام فرمودند: همانطور كه قرآن مى‏گويد مؤمنين كسانى هستند كه وقتى خرج مى‏كنند اسراف و يا سختگيرى نمى‏كنند (اسراف و سختگيرى هر دو بدند و ميانه روى وسط آنها خوب است).

3

۰.امام صادق عليه‌السلام:
لَيْسَ فيما أَصْلَحَ الْبَدَنَ إِسْرافٌ... إِنَّما الإِْسْرافُ فيما أَتْلَفَ الْمالَ وَأَضَرَّ بِالْبَدَنِ؛^۳

۰.در آنچه بدن را سالم نگه مى‏دارد اسراف نيست بلكه اسراف در چيزهايى است كه مال را از بين ببرد و به بدن صدمه بزند.

4

۰.امام صادق عليه‌السلام:
لِلْمُسْرِفِ ثَلاثُ عَلاماتٍ: يَشْتَرى مالَيْسَ لَهُ وَيَلْبِسُ ما لَيْسَ لَهُ وَيَأْكُلُ ما لَيْسَ لَهُ؛^۴

۰.اسراف كننده سه نشانه دارد: آنچه در شأنش نيست خريدارى مى‏كند، آنچه در شأنش نيست مى‏پوشد و آنچه در شأنش نيست مى‏خورد.

5

۰.امام صادق عليه‌السلام:
مَنْ أَنْفَقَ شَيْئا فى غَيْرِ طاعَةِ اللّه‏ِ فَهُوَ مُبَذِّرٌ وَمَنْ أَنْفَقَ فى سَبيلِ الْخَيْرِ فَهُوَ مُقْتَصِدٌ؛^۵

۰.هر كس مالى را در غير طاعت خداوند خرج كند، اسرافكار و هر كس كه در راه خير خرج نمايد، ميانه‏رو است.

6

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
يا عَلىُّ أَرْبَعَةٌ يَذْهَبْنَ ضياعا: اَلأَْكْلُ عَلَى الشَّبَعِ وَالسِّراجُ فِى الْقَمَرِ وَالزَّرْعُ فِى السَّبَخَةِ وَالصَّنيعَةُ عِنْدَ غَيْرِ أَهْلِها؛^۶

۰.اى على چهار چيز هدر مى‏رود: 1. خوردن بعد از سيرى، 2. روشن كردن چراغ در مهتاب (جائى‏كه روشن است)، 3. زراعت در زمينى كه شوره‏زار است، 4. نيكى كردن به كسى كه لايق آن نيست.

7

۰.امام صادق عليه‌السلام:
رُوىَ أَنَّهُ نَظَرَ الصّادِقُ إِلى فاكِهَةٍ قَدْ رُميَتْ مِنْ دارِهِ لَمْ يُسْتَقْصَ أَكْلُها فَغَضِبَ وَقالَ: ما هَذا إِنْ كُنْتُمْ شَبِعْتُمْ فَإِنَّ كَثيرا مِنَ النّاسِ لَمْ يَشْبَعوا فَأَطْعِموهُ مَنْ يَحْتاجُ اِلَيْهِ؛^۷

۰.نقل شده است كه امام صادق عليه‌السلام مشاهده كردند كه سيبى را نيم‏خورده از خانه بيرون انداخته‏اند، خشمگين شدند و فرمودند: اگر شما سير هستيد، خيلى از مردم گرسنه‏اند خوب بود آن را به نيازمندش مى‏داديد.

8

۰.امام على عليه‌السلام:
فَدَعِ الإِْسْرافَ مُقْتَصِدا وَاذْكُرْ فِى الْيَوْمِ غَدا وَأَمْسِكْ مِنَ الْمالِ بِقَدْرِ ضَرورَتِكَ وَقَدِّمِ الْفَضْلَ لِيَوْمِ حاجَتِكَ؛^۸

۰.اسراف را رها كن و ميانه‏روى در پيش‏گير و امروز به ياد فردا باش و از مال به اندازه ضرورتت نگه‏دار و اضافى آن را براى روز نيازمنديت (قيامت) پيش فرست.

9

۰.امام صادق عليه‌السلام:
لَمّا سُئِلَ عَنْ أَدْنَى الإِْسْرافِ ـ: إِبْذالُكَ ثَوْبَ صَوْنِكَ وَإِهْراقُكَ فَضْلَ إِنائِكَ... ؛^۹

۰.در پاسخ به سئوال از كم‏ترين حدّ اسراف فرمودند: كم‏ترين اندازه آن اين است كه لباس بيرونت را لباس خانه دم دستى قرار دهى و ته مانده ظرفت را دور بريزى.

10

۰.امام على عليه‌السلام:
اَلإِْسْرافُ مَذْمومٌ فى كُلِّ شَىْ‏ءٍ إِلاّ فى أَفْعالِ البِرِّ؛۱۰. غررالحكم۲/۸۶/۱۹۳۸

۰.اسراف در هر چيزى ناپسند است، مگر در كارهاى خير.