88 ـ جامعه شناسى

1

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
لَنْ تُقَدَّسَ اُمَّةٌ لايُؤْخَذُ لِلضَّعيفِ فيها حَقُّهُ مِنَ الْقَوِىِّ غَيْرَ مُتَعْتِعٍ؛^۱

۰.ملّتى كه نتوان در ميان آنان بدون دلهره حقّ ضعيف را از قوى گرفت، هرگز قابل ستايش نيست.

2

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
صِنْفانِ مِنْ اُمَّتى إِذا صَلُحا صَلُحَتْ اُمَّتى وَإِذا فَسَدا، فَسَدَتْ اُمَّتى، قيلَ يا رَسولَ اللّه‏ِ وَمَنْ هُما؟ قالَ: اَلْفُقَهاءُ وَالأُْمَراءُ؛^۲

۰.دو گروه از امّت من اگر صالح شوند امّتم صالح مى‏شوند و اگر آنها فاسد شوند امتم فاسد شوند. عرض شد اى رسول خدا آن دو گروه كدامند؟ فرمودند: عالمان و دولتمردان.

3

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
إِنَّما أَهْلَكَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُمْ أَنَّهُمْ كانوا إِذا سَرَقَ فيهِمُ الشَّريفُ تَرَكوهُ وَ إِذا سَرَقَ فيهِمُ الضَّعيفُ أَقاموا عَلَيْهِ الْحَدَّ؛^۳

۰.هلاك پيشينيان شما از آنجا بود كه اگر سرشناسى دزدى مى‏كرد، رهايش مى‏ساختند و چون ناتوانى دزدى مى‏نمود، مجازاتش مى‏كردند.

4

۰.امام صادق عليه‌السلام:
اَلْعالِمُ بِزَمانِهِ لا تَهْجُمُ عَلَيْهِ اللَّوابِسُ؛^۴

۰.كسى كه به اوضاع زمان خود آگاه باشد، گرفتار هجوم اشتباهات نمى‏شود.

5

۰.امام على عليه‌السلام:
لايَزالُ النّاسُ بِخَيْرٍ ما تَفاوَتوا فَإِذَا اسْتَوَوْا، هَلَكوا؛^۵

۰.مردم تا زمانى كه با هم تفاوت دارند، در خيرند و هرگاه همه يكسان شوند هلاك مى‏گردند.

6

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
لاتَخْتَلِفوا، فَإِنَّ مَنْ كانَ قَبْلَكُمُ اخْتَلَفوا فَهَلَكوا؛^۶

۰.باهم اختلاف نكنيد، كه پيشينيان شما دچار اختلاف شدند و نابود گشتند.

7

۰.امام على عليه‌السلام:
اَلنّاسُ بِأُمَرائِهِمْ أَشْبَهُ مِنْهُمْ بِآبائِهِمْ؛^۷

۰.مردم به دولتمردان خود شبيه‏ترند تا به پدرانشان.

8

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
مَنْ أَصْبَحَ لايَهْتَمُّ بِاُمُورِ الْمُسْلِمينَ فَلَيْسَ مِنْهُمْ وَمَنْ سَمِعَ رَجُلاً يُنادى يا لَلْمُسْلِمينَ فَلَمْ يُجِبْهُ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ؛^۸

۰.هر كس صبح كند و به امور مسلمانان همت نورزد، از آنان نيست و هر كس فرياد كمك خواهى كسى را بشنود و به كمكش نشتابد، مسلمان نيست.

9

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
إِذا كَثُرَ الزَّنا بَعْدى كَثُرَ مَوْتُ الْفُجْأَةِ وَإِذا طُفِّفَ الْمِكْيالُ اَخَذَهُمُ اللّه‏ُ بِالسِّنينَ وَالنَّقْصِ وَإذا مَنَعُوا الزَّكاةَ مُنِعَتِ الأْرْضُ بَرَكاتِها مِنَ الزَّرْعِ وَالثَّمارِ وَالْمَعادِنِ وَإِذا جاروا فِى الْحُكْمِ تَعاوَنوا عَلَى الظُّلْمِ وَالْعُدْوانِ وَإِذا نَقَضُوا الْعُهودَ سَلَّطَ اللّه‏ُعَلَيْهِمْ عَدُوَّهُمْ... ؛^۹

۰.چون‏پس‏از من زنا زياد شود، مرگ ناگهانى زياد مى‏شود و چون كم فروشى كنند، خداوند آنان را به قحطى و كمبود مبتلا مى‏گرداند و چون زكات ندهند، زمين بركات خود مانند غلات و ميوه‏ها و معادن را از آنان دريغ مى‏دارد و چون در قضاوت ستم نمايند، بر ظلم و تجاوز يكديگر را يارى كنند و چون عهد و پيمان‏ها را بشكنند، خداوند دشمنشان را بر آنان مسلّط كند....

10

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
أَلا كُلُّكُمْ راعٍ وَكُلُّكُمْ مَسؤولٌ عَنْ رَعيَّتِهِ؛^۱۰

۰.آگاه باشيد كه همه شما سرپرست و مسئوول هستيد و درباره زيردستانتان باز خواست مى‏شويد.