92 ـ آزادى

1

۰.امام صادق عليه‌السلام:
خَمْسُ خِصالٍ مَنْ لَمْ تَكُنْ فيهِ خَصْلَةٌ مِنْها فَلَيْسَ فيهِ كَثيرُ مُسْتَمْتَعٍ أَوَّلُهَا: اَلْوَفاءُ وَالثّانيَةُ التَّدْبيرُ وَالثّالِثَةُ الْحَياءُ وَالرّابِعَةُ حُسنُ الْخُلْقِ وَالْخامِسَةُ وَهِىَ تَجْمَعُ هذِهِ الخِصالَ، الْحُرِّيَّةُ؛^۱

۰.پنج خصلت است كه در هر كس يكى از آنها نباشد خير و بهره زيادى در او نيست: اول: وفادارى دوم: تدبير سوم: حيا چهارم: خوش اخلاقى و پنجم: ـ كه چهار خصلت ديگر را نيز در خود دارد ـ آزادگى.

2

۰.امام على عليه‌السلام:
لاتَكُنْ عَبْدَ غَيْرِكَ وَقَدْ جَعَلَكَ اللّه‏ُ حُرّا؛^۲

۰.بنده ديگرى مباش كه خدا تو را آزاد آفريد.

3

۰.امام صادق عليه‌السلام:
إنَّ الحُرَّ حُرٌّ على جميعِ أحْوالِهِ: إنْ نابَتْهُ نائِبَةٌ صَبَرَ لَها، وَإنْ تَداكَّتْ علَيهِ المَصائِبُ لَم تَكْسِرْهُ وَإنْ اُسِرَ وَقُهِرَ وَاسْتُبْدِلَ بِاليُسرِ عُسرا، كَما كانَ يُوسُفُ الصِّدّيقُ الأمينُ صَلَواتُ اللّه‏ِ عَلَيهِ: لَم يَضْرُرْ حُرِّيَّتَهُ أنِ اسْتُعبِدَ وَقُهِرَ وَاُسِرَ؛^۳

۰.آزاده در همه حال آزاده است: اگر بلا و سختى به او رسد شكيبايى ورزد و اگر مصيبت‏ها بر سرش فرو ريزند او را نشكنند هرچند به اسيرى افتد و مقهور شود و آسايش را از دست داده و به سختى و تنگدستى افتد. چنان كه يوسف صديق امين، صلوات اللّه‏ عليه، به بندگى گرفته شد و مقهور و اسير گشت اما اين همه به آزادگى او آسيب نرساند.

4

۰.امام على عليه‌السلام:
اَلْحُرِّيَّةُ مُنَزَّهَةٌ مِنَ الْغِلِّ وَالْمَكْرِ؛^۴

۰.آزادگى از كينه‏توزى و مكر منزّه است.

5

۰.امام على عليه‌السلام:
مِنْ تَوفيقِ الْحُرِّ اكْتِسابُهُ الْمالَ مِن حِلِّهِ؛^۵

۰.از موفقيت آزاده اين است كه مال را از راه حلال به دست آورد.

6

۰.امام على عليه‌السلام:
اُبْذُلْ مالَكَ فِى الْحُقوقِ وَواسِ بِهِ الصَّديقَ فَإِنَ‏السَّخاءَبِالْحُرِّأخْلَقُ؛

۰.دارايى خود را در آنجا كه حق است ببخش و با آن دوستانت را يارى‏رسان كه جامه بخشندگى بر تن آزاد مرد زيبنده‏تر است.^۶

7

۰.امام على عليه‌السلام:
اَلْعَبْدُ حُرٌّ ما قَنِعَ، اَلْحُرُّ عَبْدٌ ما طَمِعَ؛^۷

۰.بنده قانع آزاد است و آزاد طمعكار، بنده.

8

۰.امام على عليه‌السلام:
مَنْ قَضى ما أَسْلَفَ مِنَ الإِْحْسانِ فَهُوَ كامِلُ الْحُرِّيَّةِ؛^۸

۰.هر كس به وعده نيكى‏اى كه در گذشته داده است عمل كند آزادگى‏اش كامل است.

9

۰.امام على عليه‌السلام:
مَنْ قامَ بِشَرائِطِ الْعُبوديَّةِ أَهْلٌ لِلْعِتْقِ، مَنْ قَصَّرَ عَنْ أَحْكامِ الْحُرِّيَّةِ اُعيدَ اِلىَ الرِّقِّ؛^۹

۰.هر كس شرايط بندگى خدا را به‏جا آورد سزاوار آزادى مى‏شود و هر كس در عمل به شرايط آزادگى كوتاهى كند، به بندگى (غير خدا) مبتلا مى‏شود.

10

۰.امام حسين عليه‌السلام:
إنْ لَمْ يَكُنْ لَكُم دينٌ وَكُنْتُم لاتَخافونَ الْمَعادَ فَكونوا أَحْرارا فى دُنْياكُمْ؛^۱۰

۰.اگر دين نداريد و از قيامت نمى‏ترسيد، لااقل در دنياى خود آزاد مرد باشيد.