نگاهي به «خطبة الافتخار و خطبه تطنجيه» - صفحه 71

شرح آن را به حسن صباح منسوب نموده اند. در رساله تراب نامه از متون حروفيه نيز به خطبة البيان استشهاد شده است. ۱
اين خطبه به صورت مستقل و يا ضمن كتب ديگر بارها به چاپ رسيده است؛ از جمله چاپ منشورات دارالفنون بيروت در سال 1417 ق . مرحوم ميرجهانى خطبه را به همراه ترجمه و بحثى در مدارك آن، در نوائب الدهور ۲ آورده و مطالب او با ويرايش جديد به وسيله مؤسسه تحقيقاتى فرهنگى جليل با عنوان گفتار امير مؤمنان در شناخت امام و حوادث آخر الزمان، به صورت كتاب مستقلى در سال 1416ق به چاپ رسيده است.
نسخه هاى خطى فراوانى از خطبه مذكور در كتابخانه هاى شخصى و عمومى ايران و خارج از ايران يافت مى شود. تاكنون حدود پنجاه نسخه از اين خطبه در كتابخانه هاى ايران، شناسايى شده كه قديمى ترين آنها ضمن نسخه اى از نهج البلاغه است كه در سال 729 ق كتابت شده ۳ و پس از آن، نسخه اى است با تاريخ كتابت 860 ق، ۴ و سپس نسخه شماره 7136 كتابخانه آستان قدس رضوى كه همراه با ترجمه فارسى در سال 875 ق، تحرير شده است. ۵
و از آن جمله نسخه مدرسه حبيبيه فردوس كه به خط معين شيرازى در سال 909 ق تحرير شده ۶ و همچنين نسخه دانشگاه لس آنجلس كه در سال 910 ق، تحرير شده است. ۷ پس از آن نسخه شماره 2398 كتابخانه مركزى دانشگاه تهران است كه در محرم 912 ق كتابت شده، ۸ وبعد از آن نسخه حسينيه شوشتريها كه در سال 911ق تحرير شده ۹ وسپس

1.فهرست متون حروفيه، توفيق سبحانى، ص ۸۶ .

2.نوائب الدهور في علائم الظهور، ج ۲، ص ۲۴ - ۱۵۲ .

3.فهرست آستان قدس رضوى(چاپ قديم)، ج ۱، ص ۹۷ ؛ الذريعة، ج ۷، ص ۱۹۸.

4.نشريه نسخه هاى خطى، ج ۱۰، ص ۲۷۳.

5.فهرست آستان قدس رضوى، ج ۱۴، ص ۱۳۸ .

6.فهرست مدرسه حبيبيه فردوس، محمد ترابيان (مخطوط).

7.نشريه نسخه هاى خطى، دفتر ۱۱، ص ۷۰۵.

8.فهرست كتابخانه مركزى دانشگاه تهران، ج ۹، ص ۱۰۰۲ و ج ۲، ص ۱۰۸ و ج ۵، ص ۱۲۹ .

9.نشريه نسخه هاى خطى، دفتر ۱۲، ص ۸۴۴ .

صفحه از 77