موافقاً بكتاب الله و لسنّتى فهو منى و ما جأكم مخالفاً للكتاب الله و سنتى فليس منى؛ ۱
۰.ابوهريره از پيامبر(ص) چنين روايت مى كند:زمانى خواهد آمد كه سخنان گونه گون از من برايتان گزارش شود. پس آنچه موافق كتاب خدا و سنت من باشد، از من است و آنچه با كتاب خدا و سنت من مخالف باشد، از من نيست.
در منابع حديثى شيعه و اهل سنت اين مضمون به طرق متعدد روايت شده است. ۲ جالب توجه است كه پيشوايان دين تنها بر نقد داخلى تأكيد ورزيده اند و از بررسى سند و نقد خارجى سخنى به ميان نياورده اند. البته روشن است كه اين روايتها اصل نقد محتوايى را مورد تأييد و تأكيد قرار مى دهد و اگر در ادوار بعد، مصداقهايى بر آن افزوده گردد، اين قاعده را خدشه دار نمى كند، بلكه بر توسعه و تكامل اين قاعده دلالت دارد.
گذشته از اين اقوال و سخنان، مى توان نمونه هايى از اهتمام به نقد متن را در عمل و سيره اهل بيت(ع) نيز ملاحظه كرد كه در اينجا به مواردى از آن اشاره مى گردد:
- در منابع حديثى اهل سنت مطلبى از ابن مسعود گزارش شده است. مردى از او پرسيد:
1.سنن الدارقطنى، ج ۴، ص ۱۳۳.
2.در منابع شيعى ر.ك: الكافى، ج ۱، ص ۶۰، ۶۲ ، ۶۷ و ۶۹ و ج ۶، ص ۵۸ ؛ تهذيب الاحكام، ج ۷، ص ۲۷۵ ؛ الاستبصار، ج ۱، ص ۱۹۰ ؛ الاحتجاج، ج ۲، ص ۴۴۶و ۴۵۰ ؛ الامالى صدوق، ص ۳۶۷، مجلس ۵۸، ح ۱۶ ؛ تحف العقول، ص ۱۳۴ و ۴۵۸ ؛ تفسير العياشى، ج ۱، ص ۸ ؛ جامع الاخبار، ص ۱۸۱، فصل ۱۴۱ ؛ اختيار معرفة الرجال، ص ۲۲۴، ش ۴۰۱ ؛ قرب الاسناد، ج ۱، ص ۴۴ ؛ المحاسن، ج ۱، ص ۲۲۰ ، ۲۲۱ و ۲۲۶ ؛ تفسير العياشى، ج ۱، ص ۹؛ عيون اخبار الرضا(ع)، ج ۲، ص ۲۰، ب ۳۰، ح ۴۵ ؛ بحارالانوار، ج ۲، ص ۲۳۵، ب ۲۹، ح ۲۰ ؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۷، ص ۳۰۶، ب ۹، ح ۲۱۴۲۲ ؛ الايضاح، ص ۳۱۲ ؛ مجمع البيان، ج ۱، ص ۳۹. و در منابع اهل سنت ر.ك: سنن الدارمى، ج ۱، ص ۱۴۶ ؛ مجمع الزوائد، ج ۱، ص ۱۰۷؛ المعجم الكبير، ج ۲۱، ص ۲۴۴ ؛ دستور معالم الحكم، ص ۷۸ ؛ كنزالعمال، ج ۱، ص ۱۷۵، ۱۷۹، ۱۸۳، ۱۹۰، ۱۹۱، ۱۹۶، ۱۹۷.
