فضای اجتماعی شيعيان در عصر عبدالعظيم حسني(ع) - صفحه 104

اين نگرش به انسان سعه صدرى مى دهد كه به راحتى نمى تواند ديگران را نفى كند و به آنان اتهام بزند، بلكه دايره زندگى دينى را وسعت مى بخشد تا بسيارى افراد در آن جاى گيرند.
امام هادى(ع) در توصيه مورد بحث، در ادامه، تأكيد مى ورزد كه پيروان آن حضرت بايد بدانند كه خداوند بخشنده و پرگذشت است خوبيها را در نظر مى گيرد و از بديها درمى گذرد و تنها دو حوزه خاص است كه از اين دايره «گذشت» خارج است: نخست، شرك به خداوند متعال و ديگرى، آزار ياران كه شمارى از شيعيان آن روز به بهانه هاى بى پايه و به خاطر مجادلات تنگ نظرانه در آن گرفتار بودند.
تأكيدى كه امام(ع) بر ضرورت سعه صدر و پرهيز از تنگ نظرى و لزوم كنار گذاشتن كينه ها و نفرتها مى كند، بيانگر نياز مبرم فضاى فكرى شيعه به اصلاح و پاك سازى است. امام هادى(ع) به علّت قطع ارتباط با پيروان خود، دغدغه بسيارى نسبت به جامعه شيعى داشت و اخبارى كه از جدالهاى بى جهت و زيان آور به گوش آن حضرت(ع) مى رسيد، نگران كننده بود. از اين رو، تلاش مى كرد ارتباط بين افراد را از طريق گسترش يك حركت اخلاقى - اجتماعى مستحكم كرده، از تفرقه فزون تر جلوگيرى كند.

۰.در روايت ديگرى از حضرت عبدالعظيم(ع) از امام هادى(ع) چنين آمده كه آن حضرت فرمود:ملاقاة الإخوان نشرة و تلقيح للعقل و إن كان نزراً قيلاً. ۱

در اين روايت ،ديدار هم فكران و برادران هم مسلك موجب گسترش فهم و دانش و رشد خرد دانسته شده است، گرچه اين ديدارها كم باشد، باز هم از عدم ارتباط به مراتب ارزشمندتر است. شايد قسمت پايانى روايت، پاسخ به بهانه اى است كه ممكن بود شيعيان آن روزگار به خاطر شرايط خفقان و عدم امكان ملاقاتهاى گسترده در پيش خود مطرح مى كردند. امام(ع) بر اين باور است كه نشستها و ملاقات دوستانه ،در هر صورت، موجب تقويت خرد و گسترش فهم و شعور افراد جامعه مى شود.

1.الأمالى للمفيد، ص ۳۲۸؛ الأمالى للطوسى، ص ۹۴؛ مسند عبدالعظيم حسنى، ص ۱۲۲، ح ۷۱.

صفحه از 106