سيد حيدر آملى در برخى كتابهاى خود، گزارشى از شرح حال و تحصيلات خود به دست داده است. ^۱ او، بنا به گفته خود، در آمل به دنيا آمد (ح 719ق) و تا سى سالگى به تحصيل علوم متداول اسلامى در آمل، خراسان و اصفهان پرداخت.
آملى پس از بازگشت از اصفهان به خدمت فخرالدوله بن شاه كيخسرو (از پادشاهان رستمدار طبرستان) درآمد و از نزديكان و نايبان خاص وى گشت. او از رهگذر ملازمت فخرالدوله و برادرش جلال الدوله به جاه و مال فراوان دست يافت. در اين هنگام، در خود تحوّلى احساس كرد و در سى سالگى، پس از ترك منصب وزارت و رياست، جامه كهنه اى از محل برگرفت و بر تن كرد و به امر و اشارت الهى، راهى خانه خدا شد.
او ابتدا از طريق رى و قزوين به اصفهان رفت و در آنجا به حلقه مشايخ صوفيه درآمد و ميان او و شيخ نورالدين طهرانى (طهران: قريه اى بر دروازه اصفهان از سمت دردشت)، عقد اخوت و فتوت بسته شد. سرانجام، سيد حيدر از شيخ طهرانى، اجازه پوشيدن خرقه دريافت كرد و به دست او خرقه پوشيد. سپس وى به عراق رفت و به زيارت عتبات عاليات مشرف شد و يك سال كامل آنجا بود و پس از آن، به زيارت مكه و مدينه نايل شد (سال 751ق)؛ امّا به سبب بيمارى به عراق بازگشت و در آنجا به خلوت نشينى، رياضت و عبادت پرداخت.
آملى در دوران بازگشت به عراق، به تحصيل و قرائت متون مهم عرفانى نزد شخصى به نام عبدالرحمن بن احمد قدسى پرداخت و در سى ام رجب سال 753ق، از او اجازه قرائت متون عرفانى دريافت كرد.
وى در مدّت سكونت در عراق، برخى از متون متعارف حوزه علمى در آن روزگار را نزد فخر المحققين، پسر علامه حلى خواند و به اشاره او كتاب رافعة الخلاف عن