رويكرد حديثی سيد حيدر آملي در جامع الاسرار - صفحه 96

به نظر مى رسد كه انتساب كتاب الكشكول به آملى منتفى است؛ زيرا افزون بر قراينى كه صاحب رياض درباره عدم انتساب آن ذكر كرده، از سنجش تاريخ نگارش الكشكول با سال تولد سيد حيدر آملى مى توان نتيجه گرفت كه نويسنده كتاب آملى نمى تواند باشد. با توجه به مقدمه و متن ۱ الكشكول، سال نگارش آن 735ق، است.
از سوى ديگر، هرچند تاريخ تولد و وفات آملى در منابع رجالى ذكر نشده، امّا او خود در نص النصوص تصريح كرده كه نگارش آن را به سال 781ق، شروع كرده و سال 782ق، به پايان برده، در حالى كه سن او 63 سال بوده است. ۲
بر اين پايه، سال تولد آملى حدود 719ق، خواهد بود و بعيد است كه او در سن شانزده سالگى نويسنده كتاب الكشكول باشد؛ چرا كه سيدحيدر تا سى سالگى در ايران بوده و بنابراين نمى تواند گزارشگر درگيريهاى شيعه و اهل سنّت در بغداد به سال 735ق، باشد.
گذشته از اينها، نويسنده الكشكول از رساله اى از خود درباره داستان ابليس و حضرت آدم(ع) ياد كرده:
قصّة إبليس مع آدم طويلة، ليس هذا المختصر من بسطها، فانّى أفردت رسالة مستقلّة بنفسها يجدها من يجدها و يفقدها من يفقدها. ۳
تا آنجا كه مى دانيم در منابع كتابشناسى، چنين كتابى به آملى نسبت داده نشده است. ۴

1.الكشكول فيما جرى على آل الرسول، ص ۷ و ص ۹۷.

2.المقدّمات من كتاب نص النصوص، ص ۵۳۷.

3.الكشكول فيما جرى على آل الرسول، ص ۱۵.

4.ر.ك: جامع الأسرار، مقدمه، فهرست عام آثار آملى.

صفحه از 93