كتابهاي حديثي منتشر شده از زيديه(2) - صفحه 138

اسماعيليه و منحرفان از تعاليم زيديه و تعاليم امام هادى به شكل خاص، بخش مهمى از زندگى او را به خود اختصاص داده است. وى سرانجام در سال 566 ق، در «حيدان» يمن وفات يافت و در همان جا به خاك سپرده شد. ۱
از امام احمد بن سليمان تأليفاتى چند به يادگار مانده است. از جمله، دو كتاب مهم، حقائق المعرفة و الحكمة الدرية كه بخشهايى از اين دو در كتاب سيرة الأميرين، به كوشش رضوان السيد و عبدالغنى محمود عبدالعاطى در سال 1413ق / 1993م، به وسيله دارالمنتخب العربى در بيروت منتشر شده است و هم اكنون هر دو كتاب به صورت كامل در يمن در دست تحقيق است.
ديگر تأليف اين امام كه مورد نظر ماست، كتابى حديثى است به نام أصول ألاحكام فى الحلال و الحرام. اين كتاب به احاديث فقهى بر اساس ابواب آن، اهتمام دارد. احمد بن سليمان خود در مقدمه كتاب مى گويد:
فقهاى عامه در خصوص مباحث شريعت و احاديث و آثار، كتابهايى تأليف كرده و كتابهايى نيز در خصوص احاديث پيامبر گرامى دارند كه در آنها آثار مورد نياز را جمع آورده اند، ولى مانند اين كار را از امامانمان و ديگر عالمان شيعى سراغ ندارم؛ چراكه آنان به جهاد مشغول و در سرزمينهاى مختلف پراكنده و از دشمنان مخفى بوده و كافران فاسد در حق آنان ظلمها روا داشته اند؛ هر چند بسيارى از روايات را در لابلاى كتابهاى نظم و نثرشان آورده اند. از جمله مهم ترين كتابهايى كه درباره مباحث فقهى تأليف شده، كتاب الأحكام، هادى (يحيى بن حسين) است. مناسب ديدم كتابى مختصر در خصوص روايات رسيده از پيامبر(ص) تأليف كنم. اين كتاب را أصول الأحكام الجامع، ناميدم و در آن روايات امامان پيش از خود و ديگر صحابه و تابعان را گرد آوردم... . ۲ولى همان گونه كه مؤلف خود نيز اشاره كرده است، ۳ در اين كتاب علاوه بر ذكر احاديث مرتبط با هر يك از ابواب فقهى، اختلاف نظرها و استدلالهاى مخالفان و موارد اختلافى دو كتاب الأحكام و المنتخب ۴ و بيان علت و دليل اختلاف و انتخاب آنچه بايد مود عمل قرار گيرد، نيز مد نظر بوده و به بيان و ترجيح ميان اقوال نيز پرداخته است. اين كتاب، مشتمل بر روايات مرسل و بدون سند است كه با سه حديث در خصوص شنيدن حديث و پس از آن كتاب طهارت آغاز شده و به كتاب سِيَر منتهى شده است. شخصيت برجسته زيديه، سيد صارم الدين ابراهيم بن محمد وزير (834 - 914ق)، در مورد اهميت اين كتاب مى گويد:
كتاب اصول الأحكام في أحاديث الحلال و الحرام، از زمان مؤلف تاكنون مورد اعتماد اهل مذهب و پذيرش همگانى قرار داشته است؛ چرا كه قبل از ديگر كتابها تأليف شده و شهرت يافته و تمامى استدلالهاى ما و دلايل مخالفان و رد آنها را آورده است. احاديث اين كتاب 3312 حديث است. ۵
هر چند تاكنون نسخه اى از اين كتاب به چاپ نرسيده، ولى محمد يحيى سالم عَزّان، محقق معاصر زيديه، مدتها قبل، خبر از تحقيق آن و مؤسسه فرهنگى امام زيد بن على(ع) اخيرا خبر از زير چاپ بودن اين كتاب داده اند. همچنين اينك براى اولين بار نسخه اى حروف چينى شده از اين كتاب در شبكه اينترنت منتشر شده است.

1.الحدائق الوردية، ج ۲، ص ۲۱۹؛ التحف شرح الزلف، ص ۲۱۳؛ م آثر الابرار، ج ۲، ص ۷۴۸؛ أعلام المؤلفين الزيدية، ص ۱۱۴.

2.مقدمه أصول الأحكام.

3.مقدمه اصول الاحكام.

4.هر دو از تاليفات منتسب به امام هادى يحيى بن حسين است كه در بخش نخست اين نوشته به آنها اشاره شد.

5.الفلك الدوار، ص ۶۶.

صفحه از 155