با استعانت از پاره اى مآخذ ديگر كه اسامى آنها در ضمن سطور آتيه مذكور خواهد شد.
قديم ترين كسى كه از اين خاندان نام او در كتب رجال ديده مى شود جدّ دوم مؤلّف ابوبكر احمد بن الحسين الخزاعىّ النّيسابورى است از تلامذه سيّدين رضىّ متوفّى در سنه 406 و مرتضى متوفى در سنه 436 و شيخ طوسى متوفى در سنه 460 يعنى از رجال اواخر مائه رابعه و اوايل يا اواسط مائه خامسه، و ترجمه عين عبارت شيخ منتجب الدّين در فهرست در حق او از قرار ذيل است:
شيخ ثقه ابوبكر احمد بن الحسين بن احمد نيشابورى متوطّن در رى پدر شيخ حافظ عبدالرّحمن عادل است و متديّن از تلامذه سيّدين مرتضى و رضى و شيخ ابوجعفر(طوسى) رحمهم الله. از مؤلّفات او است: امالى در اخبار چهار مجلّد، و كتاب عيون الأحاديث و روضه در فقه و سنن، و مفتاح در اصول ومناسك.
خبر داد ما را به كتب مزبوره شيخ ۱ امام سعيد ۲ ترجمان كلام اللّه ، جمال الدّين ابوالفتوح حسين بن علىّ بن محمّد بن احمد خزاعى رازى نيشابورى از پدرش از جدّش از صاحب ترجمه. ۳
1.در نسخه چاپى فهرست منتجب الدين كه بتمامه در اول مجلد بيست و پنجم بحارالأنوار مندرج است در اين جا بعد از كلمه شيخ افزوده ابوجعفر و بدون شبهه كلمه ابوجعفر به كلى زيادى و سهو نسّاخ است؛ چه واضح است كه كنيه مؤلف تفسير روض الجنان، ابوالفتوح است نه ابوجعفر و خود منتجب الدين نيز بلافاصله بعد او را به لفظ ابوالفتوح مى نامد و هيچ جاى ديگر نيز مسموع نشده كه وى دو كنيه داشته، وانگهى در كتاب أمل الآمل شيخ حرّ عاملى مطبوع در آخر رجال استرآبادى ـ كه تمام فهرست منتجب الدين را به عين عبارت رجال متفرقه در تضاعيف كتاب خود گنجانيده است ـ در مورد ما نحن فيه (ص ۴۵۸) ابدا كلمه ابوجعفر را ندارد.
2.كلمه سعيد در اصطلاح قدما غالبا مرادف مرحوم امروزه استعمال مى شده است. مقصود اين است كه از اينجا معلوم مى شود كه ابوالفتوح رازى در حين تعريف تأليف فهرست منتجب الدين (سنه ۵۷۳ـ ۵۹۲) يا بيش در جزو احيا نبوده است.
3.فهرست منتجب الدين مطبوع در اول جلد ۲۵ بحارالأنوار، ص۳، و أمل الآمل، ص۴۵۸.
