193
شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج2

اردبيلى در حديقة الشيعة، چنان كه گذشت، مابين عوام اصفهان منتشر بوده كه قبر ابوالفتوح عجلى شافعى را كه در اصفهان است با قبر سمىّ او ابوالفتوح رازى شيعى امامى عمدا يا سهوا اشتباه كرده بوده اند و به اين بهانه چون قريب العهد به مذهب اهل سنت و جماعت بوده زيارت پيران قديم خويش را از دست نمى داده اند.
مرحوم مجلسى نيز در جلد اول بحارالأنوار در ضمن تعداد مآخذ خود ذكرى از صاحب ترجمه نموده گويد: «و كتاب شرح شهاب الأخبار و كتاب تفسير كبير هر دو از تأليفات محقق نحرير شيخ ابوالفتوح رازى». ۱ و سپس اندكى بعد گويد:
و كتاب الشّهاب گرچه از مؤلفات مخالفين است لكن اكثر فقرات آن در كتب و اخبارى كه از طريق خود ما روايت شده مذكور است لهذا علماى ما بر آن اعتماد نموده و متصدّى شرح و تفسير آن شده اند... و شيخ ابوالفتوح رازى در فضل مشهور است و كتب او معروف و مألوف است. ۲
راقم سطور گويد: كتاب شهاب الأخبار كه ابوالفتوح رازى شرحى بر آن نگاشته و مرحوم مجلسى در عبارت مذكور در فوق بدان اشاره نموده كتابى است بسيار معروف در حكم و امثال و آداب مأخوذ از احاديث نبويّه تأليف قاضى ابوعبداللّه محمد بن سلامة بن جعفر بن على بن حكمون مصرى قضاعى شافعى از قضاة مصر در عهد فاطميّين و متوفى در سنه چهارصد و پنجاه و چهار، و علماى فريقين از عامه و خاصه بر آن شروح عديده نگاشته اند و حاجى خليفه در كشف الظنون در عنوان شهاب الأخبار و مرحوم حاجى ميرزا حسين نورى در مستدرك الوسائل، ج 3، ص 367ـ368، اسامى عده كثيرى از شروح آن را به دست داده اند و اين مؤلف اخير وصف مفصلى از خود كتاب نيز نموده است، و اين قضاعى را تأليف مهم ديگرى نيز بوده راجع به خطط مصر موسوم به المختار فى ذكر الخطط و الآثار كه يكى از مآخذ عمده مقريزى است

1.بحار الانوار، مرحوم مجلسى، ج ۱، ص ۱۰.

2.ايضاً، ص ۱۶.


شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج2
192

مجالس چنان كه صاحب روضات نيز به خوبى ملتفت شده قطعا اين بوده كه او مجلدات را مجلدات متوسط عرفى بين الدفتين كه معمولاً از پانزده الى سى هزار بيت كتابت دارد فرض كرده است و حال آن كه مجلّد يا جزء در اصطلاح متقدمين حدّاقلّى يا اكثرى نداشته و اغلب محض سهولت استنساخ نسبت به مجلدات معمولى بسيار كوچك تر بوده است، مثلاً اغانى ابوالفرج اصفهانى بيست مجلّد است و حال آن كه بر حسب مجلّدات معمولى عرفى بيش از پنج مجلّد نمى شود، و همچنين تفسير معروف طبرى كه برحسب تجزيه اصلى سى مجلّد است ولى به مقياس مجلدات معمولى بيش از هفت يا هشت منتهى ده مجلّد نيست،و همچنين تفسير مجمع البيان كه بر حسب تجزيه مؤلف ده مجلد است و حال آنكه معمولاً هميشه در دو مجلد چاپ مى شود، و هكذا بسيارى از كتب ديگر از همين قبيل كه از كثرت وضوح مطلب احتياجى به تكثير امثله نيست.
و اما اشتباه ديگر صاحب مجالس اين است كه قبر صاحب ترجمه را احتمال داده كه در اصفهان باشد و حال آنكه قبر او به شهادت يكى از معاصرين او ابن حمزه كه خود در وقت وفات وى در شهر رى حاضر بوده و به شهادت حمداللّه مستوفى در نزهة القلوب كه ما سابقا عين عبارت هر دو را نقل كرديم بعلاوه شياع و استفاضه مابين اهالى محل از اقدم الايّام الى يومنا هذا، در جوار مرقد حضرت عبدالعظيم در دو فرسخى جنوب طهران واقع است و واضح است كه منشأ اين اشتباه صاحب مجالس شهرت كاذبه اى است كه در آن ايام يعنى در اوايل عهد صفويه به تصريح مولى احمد

  • نام منبع :
    شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج2
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 99345
صفحه از 368
پرینت  ارسال به