249
شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج2

مرتضى و مجتبى ابنا الداعى و شيخ ابوالفتوح رازى، كه آن وقت طفلى نورسيده بودند، او را ديدند و اجازه گرفتند و شيخ منتجب الدين متولد در سال 504 ايشان را در حدود 525 مثلاً ملاقات كرد و بدين تكلف روايت بلا واسطه مفيد نيشابورى را از سيد رضى توجيه كنيم. اما صاحب روضات نخواست به اين تكلّفات ملتزم شود و روايت او را بالاسناد گفت و از شيخ منتجب الدين بعيد نيست ذكر وسايط نكند؛ چنانكه درباره سيد فخر الدين شميلة بن محمد بن هاشم الحسينى گويد: او عالم صالح بود، كتاب شهاب قاضى ابى عبداللّه محمد بن سلامة قضاعى را براى ما روايت كرد. و معلوم است كه روايت او بى واسطه از محمد بن سلامة ممكن نيست، مگر به تكلف و قطعاً ميان سيد فخر الدين شميله و قاضى قضاعى واسطه اى موجود است و شيخ منتجب الدين نگفت كتاب او را با واسطه روايت كرد يا بى واسطه و قطعاً با واسطه بود و واسطه را حذف كرد، و بعيد نيست واسطه ميان مفيد نيشابورى و سيد رضى را حذف كرده باشد.
مرحوم قزوينى در صفحه 620، آن جا كه سخن ذهبى را از لسان الميزان نقل كرد درباره مفيد نيشابورى كه گفت: در دل او نسبت به اسلام و مسلمين كينه باشد، در ذيل صفحه گويد: تعصب مفرط ذهبى نسبت به شيعه و هر چه راجع به شيعه است، معروف است و هر جا در مؤلفات او ذكرى از ايشان به ميان آيد، غالباً با جمله «لا بارك اللّه فيهم» يا «لا رعاهم اللّه » و نحو ذلك همراه است.
و اين بنده محرّر اين سطور گويد: در مجالس المؤمنين قاضى نوراللّه ، در ضمن ترجمه امير جلال الدين عطاءاللّه المحدث الدشتكى الشيرازى، شرحى از تعصب ذهبى بلكه نصب او آورده است؛ مثلاً ذهبى در شرح حال احمد بن ازهر نيشابورى گويد: علماى رجال مدح و توثيق او كرده اند و درباره او سخنى زشت نگفتند، مگر اين كه نزد عبدالرزاق از معمر روايتى است از او در فضايل على عليه السلام كه دل من شهادت


شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج2
248

مفيد در سال 445، چنان كه ابن حجر در لسان الميزان گفته، صحيح نيست و اعتراض مرحوم قزوينى بر علما وارد نمى باشد.
باز مرحوم قزوينى در ذيل صفحه 619 بر صاحب روضات الجنات اعتراض نموده و او را تخطئه كرده است در اين عبارت كه درباره مفيد نيشابورى گويد: «يروى بالإسناد عن مشايخ أبيه الثلاثة المتقدمين» و گويد: بالاسناد را صاحب روضات، بى سبب به اجتهاد خود افزوده است و مفيد نيشابورى بلاواسطه از مشايخ پدر خويش روايت كرد؛ چون شيخ منتجب الدين گويد: مفيد نيشابورى بر سيد مرتضى و برادرش سيد رضى و شيخ ابى جعفر طوسى قرائت كرد.
و ما در اين باب همان گوييم كه درباره اعتراض او بر صاحب مستدرك گفتيم: چون وفات مفيد نيشابورى در سال 445 صحيح نيست و به قراينى كه پيش از اين گفتيم، بعيد است مفيد نيشابورى ،هم سيد رضى متوفا به سال 406 را درك كرده و هم شاگردانى مانند عمر بن ابراهيم زيدى متولد به سال 442 و متوفا به سال 539 داشته باشد و اگر نگوييم: شيخ منتجب الدين در اين جا عبدالرحمان را به پدرش ابوبكر احمد، كه از شاگردان سيد مرتضى و سيد رضى است، اشتباه كرد؛ چون بسيار بعيد است چنين اشتباه به وى نسبت دهيم، لابد بايد بگوييم: قرائت او بر شيخ و سيدين به اسناد بود؛ چنان كه در روضات گويد، و شايد شيخ منتجب الدين به وضوح آن اعتماد كرد.
و به هر حال، اعتراض مرحوم قزوينى بر صاحب روضات صحيح نيست و بهترين محمل براى توجيه كلام فهرست همان است كه روضات گفته و بسيار تكلف خواهد بود اگر بگوييم: مفيد نيشابورى در حدود سال 390 متولد شد و در حدود سن بلوغ خود سيد رضى را در اواخر عمر وى در سال 405 ملاقات كرد. پس از آن عمر طولانى ـ بيش از نود سال ـ يافت و در حدود سال 480، كه اواخر عمر او بود، سيدين

  • نام منبع :
    شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج2
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 100365
صفحه از 368
پرینت  ارسال به