(17)

بقعه ابوالفتوح رازى ^۱

دكتر حسين كريمان

... بقعه ابوالفتوح رازى (ه ـ 3): ابوالفتوح حسين بن على بن محمد بن احمد الخزاعى صاحب تفسير معروف به روض الجنان فى تفسير القرآن ^۲ است كه نخستين تفسير فارسى شيعى است، و جانب فقه در آن بسيار قوى است. وى از عالمان بنام شيعى مذهب نيمه دوم قرن پنجم و نيمه اول قرن ششم رى بود و نسبش به عبداللّه ، بُدَيْل بن ورقاء خزاعى مى رسد. ^۳
سال فوت ابوالفتوح معلوم نيست. علامه مرحوم محمد قزوينى، پس از فحص و بحث كامل در اواسط مائه سادسه حدس زده و چنين گفته:
به احتمال قوى ولادتش بين (467 ـ 480) و وفاتش در اواسط مائه سادسه وقوع يافت. ^۴

و صاحب روضات گويد كه مؤلف رياض العلما ميرزا عبداللّه اصفهانى كتاب رساله يوحنا به فارسى در ابطال مذهب اهل سنت از زبان يكى از نصارى موسوم به يوحنا و ديگر رساله حسنيه را از زبان يكى از كنيزكان معاصر هارون الرشيد در حقانيت مذهب شيعه و تبصرة العوام در ملل و نحل بدو نسبت داده است.
جز كتاب اخير يعنى تبصرة العوام نسبت دو كتاب به ابى الفتوح رازى مستبعد نيست.
و علامه قزوينى در تعليقاتى كه بر تفسير ابوالفتوح چاپ طهران دارند در ضمن تحقيقى انيق مولد او را پيش از چهارصد و هشتاد هجرى، و وفات او را در اواسط مائة سادسه شمرده اند.
دو جلد از پنج جلد تفسير شيخ ابوالفتوح رازى به زمان مظفرالدين شاه قاجار، و سه جلد ديگر آن در زمان رضاشاه پهلوى به طبع رسيده است.