287
شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج2

شهيد سعيد و علامه بزرگ نامى، قاضى نوراللّه شوشترى در گذشته سال 1019، كه در هند اقامت داشته، در مجالس المؤمنين كتاب فارسى خود، ضمن شرح حال او مى نويسد:
مآثر فضل و مساعى جميله او در تفسير كتاب كريم و ابطال تأويلات سقيم مخالفان اثيم و تعنّتات نامستقيم مبتدعان رجيم بر همگى مخفى نيست. از تفسير فارسى او ظاهر مى شود كه معاصر صاحب كشاف بوده، و بعضى از اشعار كشاف به او رسيده، اما كشاف به نظر او نرسيده، و اين تفسير فارسى در رشاقت تحرير و عذوبت تقرير و دقت نظر بى نظير است.
فخر رازى اساس تفسير كبير خود را از آنجا اقتباس نموده و جهت دفع انتحال، بعضى از تشكيكات خود را بر آن افزوده. ۱ در مطاوى اين مجالس پر نور (يعنى مجالس المؤمنين) شطرى از روايات و لطايف نكات و اشارات او مسطور است. و او را تفسيرى عربى هست كه در خطبه تفسير فارسى به آن اشاره نموده، اما تا غايت به نظر مطالعه فقير نرسيده. وى شيخ عبدالجليل رازى در بعضى از مصنفات خود ۲ ذكر شيخ ابوالفتوح نموده و گفته كه خواجه امام ابوالفتوح رازى مصنف بيست مجلد است از تفسير قرآن و در موضع ديگر گفته كه خواجه امام ابوالفتوح بيست مجلد از تفسير قرآن تصنيف اوست كه ائمه و علماى همه طوايف طالب و راغب اند آن را، و ظاهراً اكثر آن مجلدات از تفسير عربى او خواهد بود. وَفَّقَنا اللّهُ تَعالى لِتَحْصيلهِ وَالاِسْتِفادة مِنْه بِمَنِّه وَ جوده. از بعضى از ثقات مسموع شده كه قبر شريفش در اصفهان واقع است، واللّه تعالى اعلم. ۳
علامه مجلسى در مقدمه بحارالأنوار، ابوالفتوح را «محقق نحرير»، و علامه نورى در خاتمه مستدرك «رئيس المفسرين»، و صاحب روضات و ديگران او را «ترجمان

1.فخر رازى (م ۶۰۶ ق) از علماى نامى اهل تسنن معاصر ابوالفتوح رازى و همشهرى او بوده است.

2.گويا كتاب النقض باشد.

3.مجالس المؤمنين، ج ۱، ص ۴۹۰.


شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج2
286

امثال و آداب است، و ديگر تفسير معروف اوست موسوم به روض الجنان در تفسير قرآن. مطابق نقل روضات الجنات، مؤلف رياض العلماء سه كتاب ديگر را نيز از تأليفات ابوالفتوح دانسته است. اين سه كتاب عبارت است از: تبصرة العوام، رساله يوحنا و رساله حسنيه كه در آخر حلية المتقين علامه مجلسى چاپ شده، و چند بار جداگانه هم چاپ و منتشر گرديده است.

روض الجنان تفسير ابوالفتوح رازى

روض الجنان، تفسير ابوالفتوح، قديمى ترين و محكم ترين و بزرگترين تفسير فارسى شيعه است كه تا كنون به دست ما رسيده است. سبك انشاى آن تا حدى مانند ساير منشآت فارسى علماى اسلام در قرن ششم هجرى است كه از لحاظ تقديم و تأخير كلمات و جملات و مبتدا و خبر شبيه عربى است؛ اما الفاظ و لغات شيرين و فارسى سره اى كه در سراسر آن به كار برده و احاطه اى كه به زبان فارسى براى استعمال لغات آن به جاى لغات عربى داشته است. از هر جهت تفسير مزبور را در ميان ساير تفاسير فارسى و كتب مذهبى ما مشخص و ممتاز گردانيده است و بدون مبالغه يكى از منابع مهم و اصيل زبان فارسى است.
ولى از آنجا كه همه مباحث را در هم و يكنواخت بيان نموده و مثل مجمع البيان از هم تفكيك نكرده است، شايد براى افراد غير اهل علم مطالعه آن، قدرى مشكل باشد، و گرنه به گفته علامه نورى در خاتمه مستدرك تفسير ابوالفتوح كتابى است كه قارئين آن كسل نمى شوند و ناظرين آن ناراحت نمى گردند. فقيه و مفسر و اديب و مورخ و واعظ و طالبين فضايل و مناقب از آن بهره مند مى گردند». ۱

1.خاتمه مستدرك، ج ۳، ص ۴۸۷.

  • نام منبع :
    شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج2
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 99242
صفحه از 368
پرینت  ارسال به