نيز گفته اند كه متن عربى «مكالمات حسنيه»، كه به صورت سومين رساله كتاب حلية المتقين مجلسى، در تهران 1332/1955 چاپ شده است، نوشته ابوالفتوح است. اين رساله شرح مناظره كنيزى است به نام حسنيه كه در دربار هارون الرشيد علماى سنت را شكست داده است. كتاب ديگرى كه انتساب آن به رازى مشكوك است، رساله اى است به نام يوحنا كه مفقود شده است. رساله اخير، ظاهراً قطعه اى از يك رساله جدلى ضد سنّتى بوده است كه چندين نمونه از آن در زبان عربى موجود است. يك نفر مسيحى، كه مى خواهد مسلمان شود، از فقهاى چهار مذهب سنت سؤالاتى مى كند. سرانجام با شيخى شيعى مذهب ملاقات مى كند كه به تمام مشكلات او پاسخ مى دهد. اما از آنجا كه نه شهرآشوب و نه منتجب الدين اين دو رساله اخير را در شمار آثار ابوالفتوح ذكر نكرده اند، در انتساب آنها به ابوالفتوح جاى ترديد است.
مراجع: شوشترى، مجالس المؤمنين، يكم، تهران 1375 ق، ص 489؛ خوانسارى، روضات الجنات، تهران 1307، ص 184؛ ع. حقوقى، تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازى، تهران، 1346 / 1967؛ د. داستان، و ب. سليمان، فقه از تفسير روض الجنان و روح الجنان، تهران، 1349 / 1970.
(M.J. Mc Dermott)

بابويه كه هر دو از كتابشناسان شيعه بودند. شهرت ابوالفتوح بيشتر به سبب تفسير او روض الجنان و روح الجنان فى تفسير القرآن، است كه تاريخ تأليف آن بعد از سال 510/1116 است. اين تفسير يكى از نخستين آثار جاويد نثر پارسى است و مؤلف در مقدمه كتاب مى گويد كه چون بيشتر مردم عربى نمى دانستند كتاب را به پارسى تأليف كرده، اين كتاب بيشتر جنبه وعظ و تنبيه دارد، اما در عين حال شامل توضيحات ادبى دقيق درباره صرف و نحو و لغت عرب و نيز تعليماتى در استدلال و معانى بيان و شعر و اصول فقه است. ابوالفتوح در ذكر احاديث، خود را محدود به مآخذ شيعه نكرده؛ بلكه از مجموعه هاى احاديث سنى نيز به آزادى استفاده نموده است، ولى در مسائل مورد اختلاف پيوسته از شيعه جانبدارى كرده است. در مسائل كلامى متأثر از از كلام شيعيان همزمان خود است كه در مسائل توحيد و عدل الهى با معتزله همداستان بودند؛ ولى از لحاظ تعريف ايمان و مسئله شفاعت، و البته امامت با ايشان اختلاف داشتند. روض الجنان از لحاظ بافت و محتوى با تبيان شيخ ابو جعفر طوسى دقيقاً شباهت دارد.
ابوالفتوح پنج بار از طبرى ياد مى كند و ظاهراً از تفسير عربى او استفاده كرده است، نه از ترجمه فارسى آن. يك بار هم زمخشرى (با اشاره به سوره ياسين، 80) ياد مى كند.
روض الجنان در تهران نخست در پنج جلد (يكم ـ دوم 1323/1905، سوم ـ چهارم 1315/1938) و سپس در ده جلد (1320/1943) و سرانجام در شش جلد به نام تفسير روض الجنان و روح الجنان (88 ـ 1382/68 ـ 1963) چاپ شده است.
ابوالفتوح كتابى داشته است موسوم به روح الألباب فى شرح الشهاب كه از دست رفته است، و تفسير كتاب شهاب الأخبار محمد بن سلامه قضاعى بوده است. (قس. ذريعه، نجف ـ تهران، 90 ـ 1355 ق، سيزدهم، 343 و چهاردهم، 247).