تبصره
جلاء الاذهان بر چهار جزء تقسيم شده
بايد دانست كه آنچه از ملاحظه نوع نسخ بر مى آيد آن است كه مصنّف جلاء الاذهان را به چهار ربع تقسيم نموده و هر ربعى را مجلّدى ساخته است: ربع اول از آغاز كتاب است تا آخر سوره مائده، و ربع دوم از اول سوره انعام است تا آخر سوره كهف، و ربع سوم از اول سوره مريم است تا آخر سوره فاطر، و ربع چهارم از سوره يس است تا آخر كتاب. اين بر حسب تقسيم مصنّف است؛ ليكن كتّاب گاهى بر حسب سليقه خود مخالفت با اين تقسيم كرده و اين ربعها را كم و زياد كرده اند؛ مثل اينكه در بعضى مجلّدات سوره انعام را جزء ربع اول قرار داده اند و در بعضى نسخ اصلاً علامت تمام شدن مجلّد و عبارت دالّ بر آن را ننوشته اند و دو مجلّد را يكى كرده اند. فتفطّن.
مطلبى مهمّ، قابل توجّه
از جمله امورى كه بايد در اينجا به آن تصريح كرد، اين است كه در نسخه قديم و بعضى نسخ معتمده ديگر، هر جا كه نام پيغمبر صلى الله عليه و آله برده شده است، به جاى « صلى الله عليه و آله» كه در نسخ جديده به نظر مى رسد، « عليه السلام» به كار رفته است؛ مانند تفسير ابوالفتوح رازى. ليكن نگارنده در اين مورد، تبعيت از نسخ جديد الكتابه كرده و به جاى « عليه السلام» در همه موارد ذكر نام پيغمبر عبارت دعائيّه « صلى الله عليه و آله» را به كار برده است، براى استقرار سيره جمهور علماى متأخّرين ما (رضوان اللّه عليهم) بر اين مطلب. پس اين تغيير از ما در اين تفسير به كار رفته است؛ چنان كه نقطه گذارى و سر سطر قرار دادن و نظاير اينها از امورى كه معمولٌ به و مرسوم در كتب اين عصر است، از طرف نگارنده بوده است. پس اگر سهو و زلل و خبط و خطايى در اين امور روى داده باشد، مسئوليّت آن بر مصنّف نيست؛ بلكه برنگارنده است و اميد عفو دارد.
