145
شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3

آستان قدس:
الف) نسخه مورخ 556، مرحوم صنيع الدوله در مطلع الشمس ۱ مى نويسد: تفسير شيخ ابوالفتوح، وقفى خواجه شير احمد، 21 سطرى كاغذ بخارايى، جلد قرمز جلد(1 جلد).
در فهرست چاپى آستان قدس ۲ راجع به اين نسخه چنين نوشته اند:
روض الجنان شماره 134 ـ 1336 ـ مكرر ايضاً ـ اين قطعه از آيه «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا نَكَحْتُمُ» ـ الآيه از سوره احزاب تا آخر سوره فتح ـ اول نسخه: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» ـ الآيه. آخر نسخه: «گفته شد پيش از اين واللّه ولى التوفيق» تاريخ كتابت: سنه 556، كاتب: حيدر بن محمد بن اسماعيل بن سليمان ابراهيم الاردلانى النيشابورى. در هامش نسخه مقابله را قيد كرده است. خطى نسخ اوراق اغلب (21) سطرى و بعضى مختلف السطور. ۳
آيات نسبتاً [كذا] جلى نوشته شده. وقفى خواجه شير احمد. ۴ عدد اوراق: 308، طول 2 گره، و 5 بهر، عرض 1 گره، و 6 بهر. قفسه.... [كذا].
همين مطالب را به اندك اختلاف در فيش كتاب نقل كرده اند:
«روض الجنان، فارسى، مفسر: شيخ ابوالفتوح خزاعى نيشابورى، سال تحرير: 556، عدد اوراق: 308، جزء كتب تفسير، شماره 143، شماره عمومى 1336، واقف: خواجه شير احمد، تاريخ وقف [نامعلوم]، طول 25، عرض 16 سانتيمتر».

1.مطلع الشمس، ج ۲، ص ۵۸۶، كتب تفسير عامه.

2.فهرست كتابخانه آستان قدس، ج ۱، ص ۶۴، از فصل سوم.

3.راست است؛ زيرا به طور نمونه من آمار گرفتم: از صفحه اى از اول ـ نسخه ۲۴ سطر و از وسط نسخه ۲۱ سطر فارسى؛ صفحه اى از اول نسخه ۱۲ سطر، و از وسط نسخه ۱۱ سطر نسخ عربى.

4.آقاى او كتايى مدير كتابخانه آستان قدس، در مقدمه فهرست كتابخانه چنين نوشته است: «خواجه شير احمد (بن عميد الملك بن شير احمد) تونى از مردان اواخر سده دهم هجرى قمرى است. ترجمه اش به نظر نرسيده. تاريخ وقف نيز نوشته نشده». (ج ۴ صفحه يا)


شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3
144

دفن شده است». ۱
تفسير ابوالفتوح تا كنون سه بار چاپ شده است: چاپ اول آن در پنج مجلد و به قطع وزيرى است. متن اين چاپ بر اساس نسخه اى است كه از روى نسخه آستان قدس رونويسى شده است. اين نسخه ۲ را در زمان ناصرالدين شاه به دستور ركن الدوله والى (استاندار) خراسان تهيّه كرده اند. و بار ديگر در سفر دوم ركن الدوله به خراسان به دستور او به وسيله مرحوم ملك الشعراى صبورى (پدر ملك الشعراى بهار)، آن رونوشت مقابله و تصحيح شده و بعد به تهران رفته است. چاپ اين تفسير، در عهد مظفر الدين شاه و به فرمان وى آغاز شد. دو جلد از آن به چاپ رسيد و متوقف گشت و سپس سه جلد ديگر در سال 1310ش و در عصر شاهى رضا شاه كبير و به دستور آقاى حكمت وزير فرهنگ وقت، به زيور طبع آراسته گرديد.
اين چاپ به قول مرحوم بهار «بى اندام و بسيار مغلوط به طبع رسيده است»، ولى در عوض مذيل است به مقاله محققانه و دقيق علامه قزوينى كه كامل ترين و دقيق ترين اطلاعات درباره ابوالفتوح و ارزش كتاب او را در بر دارد.
چاپ دوم تفسير ابوالفتوح در سال 1320ش آغاز و به سرمايه شركت تضامنى علمى، در ده مجلّد و چاپ سوم نيز به سرمايه كتاب فروشى علمى و در مرداد 1334 ش به انجام رسيده است. اين دو چاپ، «خاتمة الطبع» مرحوم قزوينى را ندارند و در پشت جلد اول آن نوشته است، آقاى مهدى الهى قمشه اى استاد دانشگاه تهران كار تصحيح و تحشيه آن را بر عهده داشته اند.
با همه اينها جا دارد تفسير ابوالفتوح از روى نسخه اصيل و معتبرترى چاپ شود و ارزش ادبى و معنوى آن بيش از پيش آشكار گردد. اما نسخه هاى كتابخانه

1.ايضاً، ج ۵، ص ۶۲۴.

2.سبك شناسى، ج ۲، ذيل صفحه ۳۹۱.

  • نام منبع :
    شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 164381
صفحه از 504
پرینت  ارسال به