(11)روض الجنان و روح الجنان ابوالفتوح رازى ^۱

دكتر محمد شفيعى

سيد حسون براقى معاصر، نسخه اى از آن را در مجموعه اى به خط ابوالفتوح ديده و از او نقل كرده است. شرح حالش در حاشيه بحار آمده است. نام و كنيه او به شرح زير، شيخ جمال الدين ابوالفتوح حسين بن على بن محمد بن احمد حسين بن احمد خزاعى نيشابورى رازى، معاصر طبرسى، (متوفا: 548) و استاد ابن شهرآشوب (متوفا: 588) بيان شده است. تاريخ فوت آن مرحوم معلوم نيست. نسب او به بديل بن ورقاى خزاعى از صحابه منتهى مى شود. قاضى بيضاوى، مطالب تفسيرى خود را از اين كتاب استخراج كرده است. مؤلف، رساله اى به زبان نصرانى به نام يوحنا در رد نصارى نوشته و ديگر از آثار او حسنيه است. حسنيه نام كنيزى است كه در محفل هارون الرشيد، با علماى عامه در امامت مباحثه و گفت وگو كرده است. ابن شهرآشوب در معالم و منتجب الدين، شاگردان او، از مراتب علمى وى گفت وگوها كرده، ولى از سال تولد و فوت او نامى نبرده اند. شاگردانش از مؤلفات او يكى همين تفسير و ديگرى شرح شهاب را نام برده اند.
بنا به نقل امل الآمل از منتخب الدين، در ذيل نام مؤلف، اسم تفسير او را روض الجنان و روح الجنان و نام شرح شهاب او را روض الالباب و روح الالباب ذكر مى كند. مؤلفين منتهى المقال و كشف الحجب هم به همين نام ذكر كرده اند.