همچنين عمّ پدر ابوالفتوح، شيخ فاضل ابو محمد عبدالرحمن بن احمد بن الحسين،از تلامذه شيخ فقيه جليل محمد بن زيد بن على الفارسى صاحب كتاب الوصايا و كتاب غيبت و غيرهماست. و شيخ ابو محمد مذكور از مشايخ عصر خود و در رى واعظ و ثقه بوده و در اكناف عالم شرقاً و غرباً سفر نموده و از مخالف و موالف، استماع احاديث كرده و او را مصنفاتى است؛ از آن جمله سفينة النجاة در مناقب اهل بيت، و علويات و رضويات و امالى و عيون از اخبار و مختصراتى متفرّق در مواعظ و آداب باشد. غرض آنكه اين شيخ جليل و خاندان او، همه از اجله علماء و صلحاء و روات احاديث بوده اند و اين مختصر گنجايش آن ندارد كه هر يك را بخصوص وصف نماييم. امّا طريق روايت شيخ ابوالفتوح قدس سره اين است كه او روايت مى كند از پدر فاضل خود على بن محمد، و او از پدر خود كه جدّ ابوالفتوح باشد، و همچنين روايت مى كند از عمّ خود، او از پدر خود كه باز جدّ صاحب عنوان است، و جد او روايت مى كند از پدر خود، و همچنين از شيخ مفيد عبد الجبار بن على مقرى رازى، و نيز از شيخ ابى على بن شيخ طوسى، و جميع ايشان روايت مى كنند از شيخ طوسى (اعلى اللّه مقامه). و اما كسانى كه از ابو الفتوح، صاحب تفسير، روايت مى كند؛ از جمله شيخ فقيه عماد عبداللّه بن حمزة الطوسى است و شيخ رشيدالدين بن شهر آشوب مازندرانى صاحب كتاب معالم العلماء و شيخ منتجب الدين بن بابويه القمى صاحب كتاب فهرست در رجال و بعضى از فضلاى ديگر. همين دو عالم جليل، يعنى ابن شهر آشوب و شيخ منتجب الدين، در دو كتاب خود به ذكر شيخ ابوالفتوح پرداخته و در تمجيد و توصيف وى مبالغت نموده اند؛ چنان كه ابن شهر آشوب در كتاب معالم العلماء مى گويد: شيخ و استاد من ابو الفتوح بن على الرازى است و از تصانيف او روح الجنان و روح الجنان فى تفسير القرآن فارسى مى باشد و بسيار نيكو تفسيرى است و كتاب شرح شهاب تصنيف ديگر او مى باشد. امّا شيخ منتجب الدين در كتاب فهرست بعد از ترجمه حال شيخ

شريفه اشتغال جست و در مقابله و تصحيح آن سعى بليغ و جهد وافى به جا آورد و غايت دقت و مراقبت را مبذول داشت تا اين مهم به طورى كه منظور خاطر همايون بود، پرداخته آمد.

مجملى از ترجمه حال شيخ اجل اعلم ابوالفتوح رازى (اعلى اللّه مقامه)

صاحب اين تفسير كبير نقل از كتاب روضات الجنات تأليف مرحوم ميرزا محمد باقر خوانسارى رضى الله عنه الشيخ جمال الملة و الحق والدين الحسين بن محمد بن احمد الخزاعى النيسابورى الاصل المعروف بالشيخ ابى الفتوح الرازى المفسر الفارسىّ المشهور از اعلام علماى تفسير و كلام، و اعاظم فضلاى ناقلين احاديث قرن ششم هجرى و از احفاد بديل بن ورقاء خراعى است. و بديل از اكابر صحابه حضرت رسول و خاندان ابوالفتوح، يكى از اجله بيوتات عرب مى باشد كه در عجم توطّن اختيار كردند و در ايران سكنا گزيدند. يكى از اجداد اعلاى شيخ ابوالفتوح، شيخ ثقة احمد بن الحسين بن احمد خزاعى نزيل رى از تلامذه سيد مرتضى و سيد بن زهره و شيخ طوسى قدس سرهم مى باشد و از مصنفات او امالى الحديث است در چهار جلد، و كتاب عيون الاحاديث و روضة در فقه و سنن، و مفتاح در اصول و غير ذلك؛ چنان كه در كتاب فهرست شيخ منتخب الدين، كه از تلامذه شيخ ابوالفتوح مى باشد، مذكور است.
و جدّ اوّل شيخ، يعنى پدر پدرش، شيخ ابو سعيد محمد بن الحسين خزاعى بوده، بايد محمد بن احمد باشد يا محمد بن احمد بن الحسين نه محمد بن الحسين؛ چه جدّ او چنان كه در صدر عنوان نوشته شد، محمد بن احمد است و شايد در عبارت فوق نسبت به جدّ داده باشد و اين قسم انتساب در ميانه عرب شيوع دارد؛ مثل ابن هشام و ابن مالك (مترجم) و شيخ ابو سعيد صاحب كتاب الروضة الزهرآء فى مناقب الزهرآء و كتاب منى الطالب فى اسلام ابى طالب و غيرها مى باشد.