187
شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3

اين امر ابتدا يك حدس بود كه هر چه بيشتر در اوراق پراكنده و به هم ريخته آن به دنبال تاريخ و كاتبى مى گشتم، قوى تر مى شد و تدريجاً به يقين نسبى مبدل گشت. با قطعيت اين حدس، كاتب و تاريخ كتابت اين نسخه شريف، كه به صورت اوراقى به آشفتگى زلف دلدار در پارچه اى پيچيده بود، روشن مى شد. و اكنون كه عكس هر دو بخش از نسخه مورد بحث پيش روى من است و پس از مقايسه خط و ربط و مختصات ترجمه و ديگر قرائن و امارات، با قطعيتى در حد يقين حكم مى كنم كه نسخه تازه خريدارى شده كتابخانه مركزى دانشگاه تهران به شماره 10050، كه كاتب و تاريخ كتابت آن حتى براى مسئولين آن كتابخانه نيز روشن نبود، دنباله همان نسخه مورخ 595 به خط ابوسعد كاتب بيهقى است كه بخش ديگر آن در كتابخانه مرعشى قم مضبوط مى باشد. در پايان همين مقاله نمونه هايى از دو نسخه مانحن فيه براى مقايسه و داورى خوانندگان كليشه شده است.
اين بخش از تفسير روض الجنان دقيقاً از آيه 60 سوره كهف، يعنى ابتداى جلد سيزدهم، آغاز و به پايان سوره زمر (39)، يعنى اول جلد هفدهم، ختم مى شود؛ به عبارت ديگر اين بخش نيز مشتمل است بر چهار جلد از بيست جلد تفسير ابوالفتوح. اين را هم بايد گفت كه عكس اين نسخه، به صورتى كه هم اكنون در دست من است، حدود 710 صفحه، يعنى 355 برگ، مى شود كه در مقايسه با متن چاپى كتاب، جابه جا افتادگيهايى دارد. امّا اميد من اين است كه اين افتادگيها به نسخه عكسىِ ما ـ كه عكس بردارى از آن به دليل ضيق وقت، سخت شتابناك و تكه تكه صورت مى گرفت ـ مربوط باشد و اصل نسخه، پس از سر و صورت و نظمِ كامل يافتن سقطات عكس ما را تكميل كند. البته اميد چندانى ندارم كه در صفحاتِ افتاده، نام و نشانى از تاريخ و كاتب و ديگر مشخصات لازم يافته شود؛ زيرا كه همزمان با عكس بردارى از نسخه قريب پنج ساعت تمام به سر و سامان دادن اوراق پراكنده آن سرگرم بودم و تقريباً هر برگ آن به مناسبت، چند بار از زير چشمم گذشته است.


شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3
186

بسيار معتبر و سزاوار دقت و تأمّل است.
چهارمين نسخه، كه تنها بخشى از آن اين اواخر فهرست شده و بخش ديگر آن به كلى ناشناخته است و براى اولين بار در اين صفحات معرفى مى شود، نسخه كم نظيرى است از تفسير روض الجنان كه بر دست كاتبى مجهول القدر با نامِ ابوسعد بن الحسين الكاتب البيهقى استنساخ شده است.
چندى پيش كه اين بنده براى ديدن و عكس بردارى از نسخه هاى تفسير مذكور در كتابخانه هاى قم و تهران مشغول گشت وگذار و خوشه چينى بود، در كتابخانه حضرت آية اللّه العظمى مرعشى نجفى، بخش اول اين نسخه كه چندى پيش در فهرست مزبور در گوشه اى به اختصار معرفى شده بود ۱ ، نظر وى را به خود جلب كرد و ساعتى را به تصفُّح در اوراقِ چون گُلِ آن گذرانيد و بلافاصله از مسئولين كتابخانه خواستار عكس يا فتوكپى گرديد، كه اين درخواست با گشاده دلى درخور تحسينى برآورده شد. ۲
اين نسخه با 414 برگ 25 سطرى، به شماره 368 در كتابخانه مزبور به ثبت رسيده و مجموعاً چهار جلد از بيست مجلد يعنى از آيه 170 سوره اعراف (7) تا آيه 60 سوره كهف (18) و به عبارتى از آغاز مجلد نهم تا پايان جلد دوازدهم را شامل مى شود. فرداى آن روز، كه در كتابخانه مركزى دانشگاه تهران به ديدار نسخه اى تازه خريدارى شده شتافته بود ۳ ، با توجه به قلم و نوع كاغذ و ابعاد ظاهرى نسخه، ناگهان دريافت كه اين بايد دنباله همان نسخه كتابخانه مرعشى بوده باشد.

1.فهرست كتب خطى كتابخانه آية اللّه مرعشى، محمود مرعشى و... (قم ۱۳۸۹/۱۳۵۴)، ج اول، ص ۳۸۸ .

2.بايسته است كه در اينجا از بزرگوارى و شايسته كارى آقاى واعظى يكى از مسئولين بخش خطى آن كتابخانه، كه با مروت تمام فتوكپى نسخه مذكور را براى ما فرستاده اند، ياد شود.

3.اين امر، كه كتابخانه مركزى نسخه تازه اى از تفسير ابوالفتوح خريدارى كرده، توسط دوست نجيبم مال هروى به اطلاع من رسيد.

  • نام منبع :
    شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 163859
صفحه از 504
پرینت  ارسال به