191
شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3

ـ به طور كلى در قسمتهاى فارسى اين نسخه در گذاشتن نقطه ها سخت اهمال شده و بيشتر كلمات منقوط، در واقع بدون نقطه و گاهى با برخى از نقطه هاى لازم ضبط گرديده و مآلاً قرائت پاره اى از كلمات را، بى توجه به معنى، اندكى دشوار كرده است.
ـ با وجود اهمال در گذاشتن نقطه هاى لازم، قاعده دال و ذال در بيشتر موارد رعايت گرديده است. ۱
ـ گذشته از قاعده دال و ذال، در رسم الخط اين نسخه به مانند برخى از دستنويسهاى كهن ديگر، در زير حروفى كه مشابه آن در بالا نقطه دارد، نقطه يا نقطه هايى گذاشته شده و فى المثل «د» به صورت «د»، «ر» به صورت «ر»، «س» به صورت «س»، «ص» به صورت «ص»، «ط» به صورت «ط» ضبط و نقطه گذارى شده است. اين نكته اختصاص به رسم الخط فارسى اين تفسير ندارد؛ بلكه در مورد كلمات عربى آيات نيز كيفيت ضبط به همين گونه است؛ حتى ـ با تعجب ـ در موارد متعدد ديده شد كه اين قاعده به حرف «ح» (لابد در قياس با «خ» نيز تسرى يافته و حرف مزبور به صورت «ح» ضبط گرديده است. مواردى كه در متن زير اين حروف نقطه گذاشته نشده، بايد به حساب اهمال در نقطه گذارى منظور گردد.

1.منظور از قاعده دال و ذال اين است كه هرگاه ماقبل آن ساكن مى بود (جز در مورد سه مصوت: ا، و، ى) دال مُهمَله (بدون نقطه)، و در غير اين صورت ذال معجمه ضبط و تلفظ مى كردند. اين قاعده تا دوره هايى رايج و لازم الاجراء بوده و شعراء به صورتهاى مختلف آن را به نظم در آورده اند. ظهير فاريابى گفته است به عربى: احفظ الفرق بين دال و ذالفهو ركن بالفارسية معظم كل ما قبله سكون بلا واىفهو دال و غيره ذال معجم و خواجه نصيرالدين طوسى فرموده است: آنان كه به فارسى سخن مى راننددر معرض دال ذال را ننشانند ما قبل وى ار ساكن جزواى بوددال است وگرنه ذال معجم خوانند اين قاعده از قرنها پيش منسوخ شده است. ر.ك: لغتنامه، دهخدا، حرف دال.


شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3
190

آياتى كه در متن تفسير به مناسبت آمده، با اعراب و در مجلد سوم، يعنى نسخه كتابخانه مركزى با خطى كه بر بالاى آن قرار مى گيرد، از ساير متن مشخص مى شود. و اين شايد تنها تفاوتى بود كه ميان دو بخش اين نسخه ديده مى شد و ما را بر آن داشت كه به مقايسه بخشهاى بيشترى از آن دو بپردازيم.
در قسمت عربى، اعرابِ كلمات تقريباً كامل و در بخشهاى فارسى به هنگام ضرورت و روى برخى از حروف گذاشته شده است. آنچه امتياز اين نسخه به حساب مى آيد، نفاست معناست كه به كمال دارد. كهنگى ترجمه، اصالت متن، ضبطهاى دقيق و واژه هاى ناب و بى خدشه و سلامت انشاء، كه از همه جاى آن پيداست، اين نسخه را در ميان همه نسخ موجود ـ حتى نسخه هاى كهنه تر ـ ممتاز مى كند؛ تا آنجا كه در مجلد شانزدهم، كه اينك سرگرم تصحيح و طبع آن هستيم، جابه جا سقطات نسخه اساس (دستنويس مورخ 556 كه در صفحات قبل از آن نام برديم) را كامل كرد و ما را از رجوع به نسخ جديد و كم اعتبار بى نياز داشت.

رسم الخطّ نسخه

پختگى خط فارسىِ اين نسخه، از عربى آن كم نيست و در رسم الخط آن ويژگيهايى به چشم مى خورد كه بى مناسبت نمى دانيم به پاره اى از آنها به اجمال اشاره اى بكنيم:
ـ آنكه و آنچه بيشتر به صورت «انج» و «انك» و «هركه» و «هرچه»، به شكل «هركى» و «هرج» و «چه» استفهام بيشتر به صورت «چى» ضبط شده است.
ـ شيوه نگارش «ى» جدا و پيوسته، بيشتر با دو نقطه افقى در داخل به صورت «ي» (مثل برگهاى 13 ـ د، 15 ـ پ و 16 ـ د، و...) و گاهى با دو نقطه افقى در زير به صورت «ي» مى باشد (مثل «كي» در برگ 4 ـ د) گاهى علامت «ى» يعنى نصف «ى» به جاى دو «ى» در كنار هم آمده است؛ مثل كلمات فرماى = فرمايى و ماى = مايى و...

  • نام منبع :
    شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 150979
صفحه از 504
پرینت  ارسال به