(13)اصلى در تصحيح انتقادى تفسير ابوالفتوح رازى ۱
دكتر محمد مهدى ناصح ـ دكتر محمد جعفر ياحقى
هنگام تصحيح و مقابله مجلّدات شانزده و هفده ۲ تفسير روض الجنان و رَوح الجَنان مشهور به تفسير ابوالفتوح رازى، بر اساس نسخه اى كهن ۳ و استوار مورّخ 556 ق و مقابله آن با شش نسخه كهن ديگر، نكته ها و ضابطه هايى به دست آمد كه هم بيش از پيش، كم اعتبارى برخى از نسخه هاى متأخّر را بر ما مسلّم داشت و هم اشتباهها و شتاب كاريهاى هر سه چاپ موجود پيشين، و در نتيجه از لزوم تجديد چاپ انتقادى آن را آشكار كرد. در اين جا مجال آن نيست كه به همه نكته ها و يافته ها اشارتى بكنيم؛ تنها بر سر آنيم كه يكى از آن نكته ها را دقيق تر مورد بررسى قرار دهيم و آن گاه ذوق ارباب معرفت را به داورى فراخوانيم و بپرسيم كه: آيا با اين گونه ضابطه ها مى توان مدّعى پيدا كردن كليد در تصحيح متون شد و آن را مثلاً در موارد
1.جله مشكوة، ش ۶، سال ۱۳۶۳ش، ص ۹ ـ ۲۵.
2.براى اين از مجلّد هفده و شانزده آغاز كرده ايم كه قديم ترين و معتبرترين نسخه خطى، يعنى نسخه مورخ ۵۵۶ آستان قدس رضوى، اين بخش از تفسير ما را شامل مى شود.
3.اين نسخه، چنان كه در متن ياد كرديم، مجلّدات شانزده و هفده از تفسير بيست جلدى روض الجنان، يعنى از آيه ۴۹ سوره اجزاب (۳۳) تا پايان سوره فتح (۴۸) را شامل مى شود، و از سالها پيش شناسايى و معرّفى شده بود. مطلع الشمس محمد حسن خان صنيع الدوله، (چاپ سنگى ۱۳۰۱ق) ج ۲، ص ۴۸۶، فهرست كتب كتابخانه آستان قدس رضوى، اوكتايى، ۱۳۰۵، ص ۴۴ـ۴۵ تقى بينش، «نفائس كتابخانه آستان قدس، دو تكه از تفسير ابوالفتوح رازى»، نامه آستان قدس، ش ۵ (ارديبهشت ۱۳۴۰) ۴۴ـ۵۱ و ش ۶ (خرداد ۱۳۴۰) ص ۵۰ـ۵۶ و ش ۷ (مرداد ۱۳۴۰) ص ۳۷ـ۴۲.