(14)شناسايى كتاب رَوح الجنان يا روض الجنان ۱
محمد على مهدوى راد
الف) رَوْح الجنان و رُوحُ الجنان ۲
اين تفسير، كه به تفسير ابوالفتوح رازى معروف است، يكى از آثار گرانقدر فرهنگ اسلامى و از تفاسير مهمّ و پر بار تشيّع است. تفسير ابوالفتوح، در قرن ششم هجرى نگاشته شده است. تا آن روز پژوهشهاى قرآنى و تفسيرى عالمان اسلامى، بيشتر به زبان عربى سامان يافته بود و اين تفسير، گرچه اوّلين تفسير پارسى
1.مجله حوزه، ش ۲۰، سال ۱۳۶۶ ش، ص ۶۴ ـ ۷۴ و ۸۱ ـ ۸۳ .
2.نام تفسير ابوالفتوح مورد اختلاف است. ابن شهر آشوب با عنوان ياد شده از آن ياد كرده اند (معالم العلماء،ص ۱۴۱) و شيخ منتجب الدين، روض الجنان و روح الجنان فى تفسير القرآن ناميده است. (فهرست شيخ منتجب الدين) مرحوم ميرزا محمد خان نيز همين عنوان را پسنديده و نوشته اند:
بدون شبهه، روح، تصحيف روض است، به قرينه تصريح جميع مآخذ ديگر آتى الذكر، ونيز به قرينه تصريح خود ابن شهر آشوب در كتاب ديگر خود مناقب (مقالات قزوينى، ج ۱، ص ۲۷)...».
مرحوم شعرانى عنوان روح الجنان و روح الجنان را پسنديده و نوشته اند:
«معروف ترين مؤلفات شيخ ابوالفتوح رازى، همين تفسير شريف است، و نام آن روح الجنان و روح الجنان است ؛ يعنى نسيم خوش بهشت و جان دل، و اين جِناسى شيرين و صنعتى دلنشين است از صنايع بديع... و به تصرف بعض ناسخان، نام تفسير در بعض كتب تصحيف شد و روض الجنان نوشته اند؛ چون از لطف اين جناس بى خبر بودند و روح الجنان را تكرار پنداشته اند (تفسير ابوالفتوح، ج ۱، ص ۱۹). به هر حال اين تفسير اينك معروف به تفسير ابوالفتوح رازى است. و ما نيز در اين مقاله به پيروى از متن مقاله مورد گفت و گو «روح الجنان...» نوشته ايم.
