تفسير آن، محكم و متشابه، ناسخ و منسوخ، خاصّ و عام، نامهاى قرآن، معناى سوره و آيه و كلمه و حرف، ثواب خواندن قرآن، معناى تفسير و تأويل، سخن گفته است. پس از اين وارد تفسير شده، بدين سان كه ابتداء عدد آيات و كلمات سوره را ذكر كرده و بعد روايات راجع به ثواب قرائت سوره را نقل مى كند. پس از آن قسمتى از آيات را نقل و ترجمه فارسى كلمه به كلمه آنها را در ذيل هريك نوشته(اين ترجمه ها بر اساس چاپهاى موجود است كه محققان، ترجمه ها را از مؤلف نمى دانند). پس از آن جملات آيات مى آيد با تبيين ويژگيهاى نحوى، صرفى و ادبى آنها. سپس شأن نزول و اختلاف قرائت كلمات آيات و اخبار وارده در تفسير آيات ذكر شده است.
نگاهى به ابعاد مختلف روح الجنان
مؤلف بزرگوار اين اثر گرانمايه، با اطّلاعات وسيع و آگاهيهاى گسترده اى كه از فرهنگ اسلامى داشته است. تفسيرش را از اطلاعات سودمند و مباحث ارزشمند گوناگونى آكنده است. مرحوم شعرانى نوشته اند:
«در ادب و بيان و صرف و نحو و لغت و امثال آن، غايت جهد را به كار برده است و منتهاى تحقيق به عمل آورده است و هيچ جهت فروگذار نكرده است. آن اندازه شواهد از اشعار عرب و امثال كه براى بيان لغات و قواعد عربيّت آورده، در هيچ يك از تفاسير، مانند كشّاف و تفسير طبرى نياورده اند. ...مؤلف، در علم كلام، طريق توسّط پيموده است و روش قدماء را برگزيده. تفسير رازى در علم كلام و عقليّات بيش از ساير تفاسير مداخله نموده، امّا غالبا از حدّ تفسير پاى بيرون نهاده است و تشكيكات و مجادلات خارج از مدلول آيات، كه در تفسير بدانها نياز نيست، هم آورده است». ۱
