225
شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3

ابوالفتوح، به اقوال و گفتار مفسّران سده هاى اوّل نيز توجه زيادى كرده و غالبا بدون هيچ اظهار نظرى، گفتار آنان را نقل كرده است. مرحوم شعرانى، دراين زمينه مى نويسد:
«مؤلف اقوال مفسّران معروف، مانند: ابن عباس و قتاده و سدّى و مجاهد و ديگران را نقل كرده و هيچ يك را غالبا ترجيح نداده است، مگر آنكه يكى عام تر باشد و پيوسته گويد: تعميم اولى است؛ يعنى آيه را طورى تفسير كردن كه خاص يك تن و يك قوم و يا واقعه نباشد». ۱

شيوه نگارش و نثر فارسى آن

نثر فارسى تفسير ابوالفتوح، نثرى استوار، لطيف و سودمند است. واژه هاى فارسى سره در اين تفسير، كاربرد عظيمى دارد. تركيبات زيبا، لغات و تعبيرات فراوان، اين تفسير را، يكى از منابع و مراجع زبان فارسى قرار داده است. در اين زمينه، يكى از صاحبنظران مى نويسد:
«روض الجنان از حيث اشتمال بر فوايد لغوى و دستورى و نثر ساده اى كه دارد، حائز اهميت بسيار است. سبك نثر آن، كهنه و مشتمل بر بسيارى از لغات و تعبيرات و تركيباتى است كه در جاى ديگر كمتر مى توان يافت و مخصوصا اثر لهجه رازى، در آن به شدّت ملاحظه مى شود». ۲
مرحوم علاّمه ميرزا ابوالحسن شعرانى، درباره شيوه نگارش و نثر اين تفسير نوشته اند:
«تفسير ابوالفتوح رازى (عليه الرحمه)، از جهت فصاحت لفظ و لطف عبارت، بر همه تفاسير فارسى شيعه رجحان دارد؛ با اينكه مؤلف، اصلاً از نژاد عرب است.

1.همان، ۲۷.

2.تاريخ ادبيّات ايران، ج ۲، ص ۹۶۵.


شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3
224

«بدان كه قصّاص [داستانسرايان] از وهب و كعب و جز ايشان چندانى محال و حشو ترّهات و ناشايست در قصه ايوب گفته اند، از آنچه عقلها منكر باشد آن را، و اضافت كرده بسيار فواحش در آن باب با خداى تعالى وبا ايّوب. و ما اين كتاب را صيانت كرديم از امثال آن احاديث و آنچه از آن حديثها مستنكر نيست و مخالف ادلّه عقل و مناقض آنچه در اصول به ادلّه نامحتمل به تأويل درست شده است، طَرْفى بگوييم...». ۱
امّا به هنگام نقل و عرضه داستانهاى زندگانى گذشتگان و نقل قصص انبياء، بدون توجه، بسيارى از اسرائيليات را نقل كرده است. مرحوم شعرانى در اين زمينه نوشته اند:
«در قصص انبياى گذشته، از عرائس ثعلبى فراوان نقل كرده و چون اخبار ضعيف در عرائس بسيار است و اعتماد بر آن نيست، خواننده اين تفسير را شگفت آيد كه مردى عالم مانند مؤلف كه اعتماد بر روايت غير ائمّه معصومين عليهم السلام را مطلقا جايز نمى داند، حتى اگر از صحاح ستّه آنان باشد، چگونه از كتابى ضعيف از كتب اهل سنّت نقل روايت مى كند». ۲
جنبه روايى و نقلى تفسير ابوالفتوح نيز شايان توجه است. بر اساس استخراج و شمارش آقاى حقوقى، در تفسير ابوالفتوح 2017 حديث مورد استفاده قرار گرفته است كه 1821 حديث آن از پيامبر صلى الله عليه و آله و بقيّه از ائمّه عليهم السلام است، و از اين مجموعه، 838 حديث با متن عربى آمده است، و در بقيّه، به ترجمه فارسى آن بسنده شده است. آقاى دكتر عسكر حقوقى، مجموعه احاديث تفسير را، استخراج كرده و با مقدمه اى پيرامون حديث و حديث نگارى و اشاره به مجموعه هاى حديثى دريك مجلّد منتشر كرده است.

1.تفسير ابوالفتوح،ج ۸، ص ۴۲.

2.همان، ج ۱،ص ۲۶، مقدّمه.

  • نام منبع :
    شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 150861
صفحه از 504
پرینت  ارسال به