249
شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3

كهن ترين و دقيق ترين نسخه موجود تكيه كنيم. دراين كار البته با مسائلى چند، رو به رو بوديم كه لازم مى آمد براى هركدام درجاى خود چاره اى بينديشيم.
يكى از اين مسائل چند گانه، اصالت ضبطها و موضوع رسم الخطهاى متفاوت دستنويسها بود. ضبطهاى اصيل را در نسخه هاى كهن تر با وسواس تمام و در نسخه هاى غير از قرن ششم حتى المقدور حفظ كرديم. رسم الخط عمومى تفسير را هم، تا آنجا كه به اصالت نسخه لطمه وارد نمى آمد، ضمن مراعات سهولت استفاده براى امروزيان تحت ضابطه اى مكتوب و معيّن در آورديم و با يادداشت كردن مواردى كه احتمال اختلاف مى رفت در برگه هاى جداگانه، برگه دانى مفصّل ترتيب داديم كه به هنگام استنساخ و مقابله همه مجلدات پيش دستمان بود. مبناى اين رسم الخط، صرف نظر از موارد خاصّ نسخه هاى كهن، كتاب راهنماى نگارش و ويرايش، فراهم آورده خود مصحّحان بوده است.
مسئله ديگر، معرّفى ويژگيهاى نسخه اساس بود كه به جاى يك مورد ناگزير شديم در چند مورد ـ يعنى هر جلدى كه براى نخستين بار نسخه اى اساس واقع مى شد ـ به معرّفى ويژگيهاى آن بپردازيم كه البتّه لازمه اين كار اختصار تمام بود. تنوّع نسخه هاى اساس و نسخه بدلها ما را بر آن داشت كه در مقدّمه هر مجلد بالاستقلال، به معرّفى مختصر آنها ـ حتى اگر موجب تكرار هم باشد ـ بپردازيم و نمونه عكس هر نسخه را در جاى خود بياوريم تا هرجلدى بنفسه و از اين جهت كامل و بى نياز از ديگر مجلّدات باشد؛ كما اينكه فهارس چند گانه هر جلد به همين دليل جداگانه و در پايان آورده شده است تا دارندگان هر جلد لزوما خود را از داشتن ديگر مجلدات ناگزير نبينند.
به علّت كثرت موارد اسقاط از اين و آن نسخه، كه غالبا ناشى از سهو و سهل انگاريهاى مأنوس كاتبان متأخّر است، موارد كمبود نسخه ها را به ندرت و تنها در مواقع ضرورى با كلمه «ندارد»، مشخّص كرده ايم.


شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3
248

به عمل نياورده وبه بهانه كم و كاستيهاى نسخه ها از سودهاى فراوان آن محروم مانده اند، همه اين چاپها، حتى اشعار عربى چاپ شعرانى هم چندان منقّح و مطمئن از كار در نيامده است.
در اين جا بر سر آن نيسيتم كه به نقد چاپهاى قبلى و مقايسه آن با چاپ حاضر بپردازيم؛ اين كار را به پژوهندگان و منتقدان وا مى گذاريم و در آن صورت بسيار بجا خواهد بود به عنوان نمونه ترجمه آيات چاپ حاضر را با چاپهاى پيشين مقايسه كنند، تا روشن گردد كه چگونه نسخه هاى متأخر ـ كه نمونه هاى آن پيش روى ما هم هست ـ به خود اجازه تصرّف در ترجمه لفظ به لفظ آيات اين كتاب داده اند وحتّى توجّه نكرده اند كه اين ترجمه چگونه با ترجمه مجدّد آيات در بخش تفسيرى كتاب متفاوت و گاه متناقض از كار در مى آيد. بديهى است چاپهايى هم كه بر اين اساس صورت گرفته باشد، خالى از اين اشكال و صدها مورد بدخوانى و تصرّف بى وجه كاتبان نخواهد بود. ۱
چنان كه از جدول تعيين نسخه اساس اين چاپ (جدول شماره2) بر مى آيد، دستنويسهايى كه ما اساس اين تصحيح قرار داده ايم، در مجلدات 20 و 9 تا 17 به يقين و در جلدهاى 1 تا 4 به احتمال قريب به يقين (چون نسخه فاقد تاريخ است) از نسخه هاى سده ششم و درجلدهاى 7 و 8 بر اساس نسخه اى است كه از روى نسخه مورخ 606 كتابت شده، و تنها در جلدهاى 5 و 6 و 18 و 19 است كه ناگزير به نسخه هاى متأخّرتر بسنده كرده ايم.
انتظار ما براى دستيابى بر نسخه اى كهن و كامل بيهوده بود؛ به ناگزير بر آن شديم كه نسخه اى چند گانه را اساس اين ويرايش قرار دهيم و درهر بخش از تفسير بر

1.لازم است همين جا اشاره كنيم كه قرآن مترجمى كه با نام ترجمه ابوالفتوح رازى، انتشارات جاويدان در تهران منتشر كرده است، هيچ گونه ارتباطى با تفسير ابوالفتوح يا دست كم بر اساس آنچه ما در نسخه هاى كهن ديده ايم ندارد.

  • نام منبع :
    شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 151004
صفحه از 504
پرینت  ارسال به