(20)تأثير روض الجنان بر تفاسير فارسى ^۱

ابوالفتوح رازى و تفسير كبير

در باب تأثير روض الجنان بر تفاسير بعدى بايد گفت تأثير آن بر جلاء الاذهان يا تفسير گازر آشكار است؛ چندان كه تفسير اخير را بايد در واقع خلاصه روض الجنان دانست.
جستارگشايى: ابوالفتوح رازى مفسر روض الجنان و روح الجنان واعظى مشهور و مورد علاقه مردمان بود كه همين اقبال حاسدان را واداشت تا در محروم كردن وى از منبر وعظ و خطابه از هيچ كارى دريغ نورزند كه بر اين كار توفيق نيز يافتند.
همچنين خوانديم كه ابوالفتوح چه نسبى داشت و استادان و شاگردانش چه كسانى بودند.
درباره تفسير معروف و شيوه اقتباسش نيز گفته آمد كه اين تفسير منعكس كننده آراء و نظريات علماى اهل سنت از قرآن است؛ اگر چه شيخ در مباحث كلامى نقطه نظرهاى اماميه را نيز مورد توجه قرار داده و در مناقب اهل بيت به خصوص حضرت على عليه السلام از هيچ كوششى فروگذار نكرد.
در نهايت نيز خوانديم كه بعضى بر تأثيرگذارى التبيان شيخ طوسى بر ابوالفتوح تأكيد دارند و نيز امروزيان نيز تفسير شيخ ابوالفتوح را ادامه دهنده سنت تفسيرهاى قصصى يا قصه گو مى دانند كه در شيوه تفسير نويسى فارسى نمونه هايى درخشان

توضيح داده است. اين مؤخره با عنوان «گزارشى درباره تصحيح ترجمه ابوالفتوح رازى اولين مترجم شيعى قرآن»، در ترجمان وحى (سال چهارم، ش 2، شماره پياپى 8، اسفند 1379، ص 127 ـ 130) نيز به چاپ رسيده است.
متن آيات و ترجمه فارسى آنها در 604 صفحه مكرر، مقابل هم به چاپ رسيده كه رسم الخط آيات، همان خطاطى و خوشنويسى عثمان طه است. اما از همه مهم تر آنكه محقق اين اثر، ويژگيهاى زبانى اين ترجمه را با استخراج نمونه هاى فراوان از متن ترجمه ابوالفتوح رازى در هفتاد صفحه گزارش كرده است. اين بخش از كتاب، كه در انتها به چاپ رسيده، حاوىِ ويژگيهاى آواشناسى، ويژگيهاى املايى و رسم الخط، ويژگيهاى دستورى (مانند پيشوندها، پسوندها، ضمير حروف ربط و اضافه، صفت و فعل)، نمونه هايى از ترجمه تحت اللفظى، و لغات و تركيبات ترجمه ابوالفتوح رازى است.