(21)درباره تفسير ابوالفتوح ^۱

جويا جهانبخش

تفسير ابوالفتوح رازى، از بهترين و سودبخش ترين تفاسير جهان اسلام و مقبول افتاده ترين نگارشهاىِ قرآنىِ فارسىِ اماميّه در تاريخ است كه به دستِ حسين بن على بن محمّد بن احمد خُزاعىِ نيشابورى معروف به «شيخ ابوالفتوح رازى» (م ح 552ق) نوشته شده.
نامِ اين تفسير ـ بر بنيادِ دستنوشته هاى كهن و فهرستِ منتجب الدين و مناقب ابن شهرآشوب ـ روض الجنان و رَوح الجنان مى باشد، ولى در معالم العلماء ابن شهرآشوب «روح الجِنان و روح الجَنان» آمده (و همين نام بر پيشانىِ طبعِ مرحوم شعرانى از اين تفسير قرار گرفته). هرچند در مقدّمه اثر نامِ آن ياد نشده است تا مرجعِ نهايىِ داورى باشد، قوّت و وزانتِ مجموعه اسنادِ روايتگرِ نامِ نخستين، كفّه ميزانِ قضاوت را به سوى آن مى گراياند.
تاريخِ نگارش تفسير شيخ ابوالفتوح ـ كه عمدتاً و اختصاراً آن را به همين نام ياد مى كنند ـ به روشنى دانسته نيست. بنابر يك اجازه نامه، ابوالفتوح در ذيقعده 547ق اجازه روايت تفسيرش را به يكى از شاگردانش داده؛ همچنين از طريق يكى از دستنوشته هاى قديم اين اثر باخبريم كه يك نسخه از جلدِ يازده اين تفسيرِ بيست جلدى، در صفر سال 533ق كتابت گرديده بوده. علامه قزوينى، پيش از آنكه اين