ب) فرهنگ لغات روض الجنان يا نثر طوبى

(29)مقدمه كتاب نثر طوبى ^۱

علاّمه شعرانى

سپاس خداى را كه تصحيح و تحقيق اين تفسير به پايان آمد و آنچه در نيرو بود، در اصلاح الفاظ و بيان معانى آن به كار برديم، تصحيح اشعار و شواهد اعراب آن كارى بس دشوار بود؛ بحمداللّه آسان به سر آمد و لغات فارسى كه امروز غير مأنوس است، در ذيل صفحات تفسير شد و ترجمه اشعار نيز ذكر گرديد و آن همه تحريف و تصحيف، كه هر يك را به صورت عجيب نسخ كرده بود، به هيئت اول بازگشت و گاه ابياتى كه در اين كتاب آمده است، با آنكه در ساير دواوين و كتب ملاحظه كرديم، مخالف بود اما هر دو معنى داشت، همان كه در اين كتاب بود آورديم. و اهل تتبع دانند اختلاف در روايت اشعار بسيار است. ترجمه هاى فارسى تحت اللفظ آيات البته از مؤلف نيست و آن صحت و جزالت، كه در عبارت وى ديده مى شود، در ترجمه ها نيست. گاه نيز غلط فاحش دارد، نه از ناسخ و كاتب، بلكه از خود مترجم؛ هر كه بوده است براى رعايت امانت تغيير نداديم و چون خوانندگان آن را با ترجمه هاى خود مؤلف در عبارت تفسير مقابله كنند، اختلاف آنها از همه جهت ظاهر شود و نسخه قديمى از قسمتى از اين تفسير، كه ترجمه داشت، با نسخه مطبوع بسيار مخالف بود و از اين جهت، خوانندگان بر مؤلف يا بر ما خرده نگيرند. پس از اتمام اين طبع، مناسب ديديم اصول مطالب مهمه، كه طالب تفسير بدان نيازمند است، به ترتيب حروف معجم بدان ملحق كنيم و اميدواريم طالبان را نيك به كار آيد. اگر نكات لطيفى است كه از آيه كريمه دريافتيم، با ذكر آن آيه آورديم و اگر

شش قرن هر تفسير شيعى كه نوشته شده مختصر، مفصّل، فارسى، عربى، همه سبكشان يكى است؛ با اين تفاوت كه تفسير مجمع نظم خاصّى دارد.
از قرن يازده به بعد، كه تفسير صافى، نور الثقلين ، برهان و مانند آنها تأليف شد، تفاسير رنگ ديگر به خود گرفتند؛ زيرا در تفسير آيات از روايات بسيار استفاده شد.