ادب ايران را به ما مى شناساند، يكى از متون قديمه، كه ارزش بى حدى از لحاظ انشاء و طرز نگارش فارسى قرن ششم دارد، بر گنجينه معارف ما از نثر و نظم مى افزايد. شارح گاهى پس از ترجمه حديث، رباعى يا بيتى در معنى آن به فارسى آورده كه به احتمال قوى از خود ابوالفتوح است و همچنين حكايات و امثله مفيده ممتعى نيز نقل نموده. اين شرح تمام خصوصيات نثر و انشاء قرن ششم و متون آن عصر را دارد».
آن گاه بعضى از آن خصوصيات را مطابق صفحات نسخه خود معرفى كرده است.
از مزاياى اين نسخه آن است كه اشعار مذكوره در شرح احاديث كتاب در اين نسخه بيشتر از دو نسخه ديگرى است و ما آن اضافات را به عنوان استدراك در آخر كتاب ياد خواهيم كرد، ان شاءاللّه تعالى.
اين دو نسخه نيز مانند نسخه نگارنده، از آغاز و انجام ناقص است و حتى اوراق و صفحات هر دو كتاب نيز پس و پيش شده؛ حتى صفحه اول نسخه آقاى باستانى راد، كه بسيار بهتر از نسخه دانشگاه است، صفحه 27 معرفى شده است و اما نسخه دانشگاه بسيار مشوّش و مضطرب و محرف و دستخورده و پس و پيش شده است؛ چنان كه در موارد عديده از همين شرح بيان شده است (رجوع شود به صفحات 72، 76، 77، 104، 112، 124، 125، 133، 148، 170 و 264 نسخه چاپ شده).
متأسفانه نسخه آقاى باستانى راد در اواخر امر، كه قسمت معظم كتاب چاپ شده بود، به دست ما رسيد، و اگر نه امر طبع و تصحيح بسيار بهتر از اين انجام مى گرفت.
چون حال را بر اين منوال ديدم، مقدمه مؤلف اصل را از روى شهاب الأخبار

از جمله فوق مستفاد مى شود كه صاحب كشف الحجب كتاب مزبور را نديده بوده است.
و در آغاز كتاب نيز اين عبارت ضبط شده است: «بيست و دو فقره مى خواهد از اول تا اينجا».
ليكن دوست عزيزم آقاى محمد شيروانى متصدى كتابخانه نامبرده آن فقرات را در پشت كتاب به خطّ خود بعد از تطبيق نسخه با دو نسخه معتبر متن شهاب الأخبار به اين صورت معرفى كرده است:
«الاعمال بالنيات، المجالس بالأمانات، المستشار مؤتمن، السماح رباح، والعسر شوم، الحزم سوء الظن، الولد مبخلة مجبنة، البذاء من الجفاء، القران هو الدّواء، الدعاء هو العبادة، التدبير نصف العيش، والتودّد نصف العقل، و الهم نصف الهرم، و قلة أحد اليسارين».
نسخه به خطّ نسخ معمولى نو نويس نوشته شده و تصحيف و تحريف بسيار در آن به كار رفته است و به نظر مى رسد كه نويسنده مى خواسته است سبك نثر آن را عوض كرده و به صورت نثر عصر خود بياورد. از اين روى، روش تعبير شارح را تغيير داده، معانى را به طرزى كه عصرى تر و موافق تر به روش نثر زمان خود بوده، آورده است؛ از اين جهت، نسخه اعتبار اولى خود را از دست داده و دستخوش اين حادثه ناپسند گرديده است.
دوم: نسخه اى است متعلق به دوست عزيزم آقاى حسين باستانى راد. اين نسخه قديمى تر و صحيح تر از نسخه متعلق به دانشگاه مركزى است و دستخوش تصحيف و تحريف نيز نشده است. صاحب نسخه، آقاى باستانى راد، در ورقه مستقلى كتاب را معرفى كرده و آن را مانند نسخه دانشگاه از ابوالفتوح رازى رحمه الله دانسته و به ترجمه حال ابوالفتوح و معرفى شرح الشهاب وى پرداخته، سپس گفته است:
«اين جواهر ناياب، علاوه بر آنكه يكى از نفائس كتب و تأليفات بزرگان علم و