دادن نمونه اى از طرز خط و املاء و انشاى نسخ بسيار قديمه فارسى قبل از حدود سنه ششصد هجرى كه عدد اين گونه نسخ امروزه فوق العاده كم و شايد در تمام دنيا از پنج شش عدد تجاوز نكند ^۱ ، به طور چاپ عكس نشر داده شود، و نظر به اقصى درجه اهميت اين دو و نسخه ما عين عبارت آخر آنها را، يعنى حكايت خط ناسخ آنها را، ذيلاً از روى عكس اوراق اول و آخر آنها،كه به اهتمام وزارت معارف براى محرّر اين سطور فرستاده شده، نقل مى كنم. عبارت آخر نسخه 134، كه چنان كه گفتيم مشتمل است بر مجلد شانزدهم و هفدهم از تفسير ابوالفتح رازى از اواسط سوره احزاب الى آخر سوره فتح، از قرار ذيل است:
«آخر الجزء السابع عشر من تفسير القرآن واللّه المشكور على جميع الاحوال والحمداللّه ذى المن و الافضال والصلوة على النبى المعتام ^۲ و اهل بيته انجم الظلام وقع الفراغ من زبرته وقت الضحوة [من] يوم الاحد لخمس ليال خلت من شهر ربيع الاول على يدى العبد المذنب الفقير الغريب الراجى الى ^۳ رحمة ربه حيدر بن محمد بن اسماعيل بن سليمان بن ابراهيم الاردلانى النيسابورى سنة ستة ^۴ و خمسين و خمسمائة بورك لصاحبه حامد اللّه تعالى و مصلياً على نبيه و عترته الطاهرين الابرار».

به غير نسخه مزبوره دو جلدى كه، چنان كه گفتيم، روى هم رفته يك دوره كامل تمام بى نقصانى از تفسير ابوالفتوح رازى را تشكيل مى دهد.
باز شش نسخه ديگر از همين تفسير در همان كتابخانه آستان قدس رضوى موجود است (نمرات 131 الى 136)، هيچ كدام از اين نسخ ستّ تمام و كامل، يعنى محتوى بر يك دوره تمام از مجموع مجلدات بيست گانه آن كتاب نيست؛ بلكه هر يك از آنها مشتمل است بر بعضى از مجلدات يا فقط بر يك مجلد از تفسير مزبور ^۱ و قطعاً به همين ملاحظه نقصان اين نسخ و تمامى نسخه 129 ـ 130 بوده است كه هيچ يك از نسخ شش گانه مزبوره در رونويسى نسخه كتابخانه سلطنتى تهران، كه اساس طبع حاضر است، ظاهراً استفاده نشده است و فقط به همان نقل از نسخه كامله 129 ـ 130 اكتفا رفته، با وجود اينكه مقام هيچ يك از اين نسخ ستّ (نمرات 131 ـ 136) از حيث قدم و ضبط و صحت از نسخه كامله مذكوره كمتر نيست، سهل است، به مراتب بيشتر است و مخصوصاً دو نسخه از آنها (نمره 134 و 136) كه فوق العاده قديمى و تاريخ كتابت آنها در سنه 556 و 557 است؛ يعنى يا در عهد خود مؤلف كتابت شده يا اندكى بعد از وفات او، و با همان املاهاى بسيار قديمى معهود همان اعصار است؛ از قبيل منقوط نوشتن ذالهاى فارسى و فرق نگذاردن بين «پ» و «چ» و «ژ» و «گ» فارسى با معادلات عربى آنها و نوشتن «كه »و «چه» و «نه» به صورت «كى» و «جى» و«نى» و اظهار يا تنكير در مثل خانه ى و هفته ى و نحو ذلك كه اينجا موقع تفصيل آن نيست.
خلاصه آنكه اين دو نسخه از هر حيث و لحاظ براى تاريخ زبان و خط فارسى حاليه فوق آنچه به وصف آيد، مهم و شايسته آن است كه بتمامه براى به دست