(44)حسنيّه در دايرة المعارف زن ايرانى ^۱

حسنيّه از زنان فاضل، عالم و متكلم قرن دوم هجرى. وى از كنيزانى بود كه به اسارت مسلمانان درآمد و در زمان هارون الرشيد (170 ـ 193 ق) مسلمان شد و در اخبار، روايات و اصول اعتقادات، معلومات فراوانى كسب كرد. شيخ ابوالفتوح رازى (480 ـ 525 ق) مناظره اى كه او در مجلس هارون كرده، در رساله فارسى خود آورده است. به نوشته رازى، وى مذهب اهل سنت را طبق عقايد خودشان رد كرد و مذهب شيعه را ثابت نمود. برخى نويسندگان بر اين نظرند كه اصولاً شخصيتى به نام حسنيه وجود خارجى نداشته است و رازى براى طرح نظرات كلامى مذهب شيعه، چنان داستانى را ساخته و پرداخته كرده است؛ چنانچه سيد بن طاووس در كتاب طرائف خود از زبان يك نفر اهل ذمّه چنين كارى نموده است.

كتاب شناسى:

مشاهير زنان ايرانى و پارسى گوى، رجبى، محمد حسن، سروش، تهران، 1374ش، ص 75 .

تأييد گشودند. ابويوسف گفت: بيشتر صحابه و مفسران تصريح كرده اند كه اين آيه درباره على بن ابى طالب نازل شده است و حديث «من كنت مولاه فعلىّ مولاه» نيز مشهود است.
حسنيه پرسيد درباره «إِنَّمَا وَلِيُّكُمْ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ» چه مى گوييد؟ ابو يوسف گفت: به اجماع امت درباره على بن ابى طالب است.
آن گاه حسنيه با شگفتى پرسيد:... احكام و نصوص الهى را وا مى نهيد و بيعت روز غدير را ناديده مى گيريد؟! ^۱