و امامى مذهب بوده و مخصوصاً بنا گذاشته كه تفسير را موافق اخبار اهل بيت عصمت و طهارت بنويسد.
قسمتى از عبارات مقدّمه كتاب را براى نمونه انشاء و طرز تفسير ذيلاً مى نگاريم: «از بخشنده دل و جان و بخشاينده انس و جان مدد خواستم. به توفيق و يارى وى اين كتاب در تفسير قرآن نهادم و در او جمع كردم از تأويل آيات و تفسير مشكلات آنچه بزرگان دين و پيشوايان اهل يقين بر محكّ عقل زده اند و از قعر بحر و الرّاسخون فى العلم يافته اند و از سبب نزول آيات آنچه معتمدان روايت كرده اند و سياق آيات و ظاهر آن را بر آن دليل است اختيار كرده و بهر هر آيتى و علامتى اخبار و احاديث و مناقب و فضايل اهل بيت عليهم السلام آنچه لايق آن بوده باشد، نوشتم تا چشم بينندگان را نور بود و دل محبّان اهل بيت را سرور و الحمدللّه العالمين. فصل.
پس از اين مقدمات، هفت فصل بدين تفصيل پيش از شروع به تفسير با كمال اختصار نيز نوشته اند.
فصل اوّل: در تقسيم معانى مطالب قرآنى به چهار قسم.
فصل دوم: در اينكه مطالب قرآن از شش طرز بيرون نيست.
فصل سوم: در بيان نامهاى قرآن.
فصل چهارم: در معنى سوره و آيه و مثانى و مفصّل و غيره.
فصل پنجم: در بيان اينكه فهم قرآن منوط به دانستن تمام آيات است.
فصل ششم: در معنى لفظ تفسير.
فصل هفتم: در بيان و معنى استعاذه.
طرز انشاى اين تفسير بسيار خوب و عبارات آن داراى فصاحت و بلاغت و عارى از اطناب مملّ و ايجاز مخلّ است. مطالب تاريخى را در ضمن متذكر شده و بعضى از قرائات را تذكر داده و گاه گاهى به اشعار عربى و فارسى تمثّل جسته. و طريقه كتاب آن است كه بدواً چند آيه از قرآن كريم را نقل، پس از آن شروع به تفسير و ترجمه آنها شده. و اين ترجمه و تفسير در بيشتر از قسمتها، دو يا سه يا چهار برابر

مى رود و از مؤلّفات او كتاب جلاء الاذهان و جلاء الاحزان فى تفسير القرآن است كه تفسيرى بزرگ نيكوى پر فايده است، ليكن به فارسى تأليف شده است. مؤلف در اين تفسير خود، اخبار ائمّه عليهم السلام و روايات اماميّه (رضوان اللّه عليهم) را درج كرده است. من نسخه اى از آن را در استرآباد و ديگرى را به تبريز، و ديگرى را به رشت، و ديگرى را به آمل ديده ام. و زمان حيات مؤلّف را به دست نياوردم. و دور نيست كه اين تفسير جلاء الاذهان همان تفسير گازر باشد.
ثقه الاسلام شيخ آقا بزرگ تهرانى در الذريعه گفته (ج 5، ص 123):
«جلاء الأذهان و جلاء الأحزان فى تفسيرالقرآن فارسى مأخوذ من الأحاديث المرويّه عن العترة الهادية للشيخ أبى المحاسن الحسين بن الحسن ترجمه كذلك صاحب الرّياض. قال: هو كبير حسن الفوائد (تا آنكه گفته:) أقول: و أنا رأيت مجلّداً من اوّل القرآن إلى آخر المائده و مجلّداً من آخر من أوّل سورة إبراهيم إلى آخر سورة المؤمنين مكتوب عليه: أنّه المجلّد الثّالث من جلاء الأذهان و أنّه المعروف بتفسير گازر رأيتهما فى كتب سلطان المتكلّمين بطهران؛ اوّله: «سپاس و ثنا و حمد بى منتها خداى را كه اين هفت ايوان معلّق و آسمان مطبّق كه هر يكى مناط قناديل انوار».
آن گاه به معرفى نسخ ديگرى كه خود ديده است يا به وجود آنها به وسيله معرّفى كتب مطّلع شده، پرداخته است.
فاضل محترم آقاى ابن يوسف شيرازى در فهرست كتب خطّى كتابخانه مدرسه عالى سپهسالار ضمن ذكر تفاسير، گفته (ج 1، ص 101 ـ 105):
مؤلّف اين تفسير، چنان كه خود در ابتداى كتاب تصريح كرده اند، ابوالمحاسن حسين بن حسن جرجانى است. با تفحّص زياد در كتب سير و رجال ايشان را نشناختيم و نتوانستيم بدانيم كه در چه قرنى بوده اند؛ ولى ظاهراً از علماء و دانشمندان قرن نهم يا دهم هجرى مى باشد و از اين تفسير معلوم مى شود كه شيعى