93
شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3

و 559 مى باشد و اين تحديد معارضى ندارد، مگر قول صاحب شاهد صادق كه گفته: «ابوالفتوح خزاعى در 540 در گذشت». پس بايد براى حلّ اين مشكل و رفع ابهام فكرى كرد.

تحقيقى در تعيين سال وفات ابوالفتوح

آنچه در حلّ اين مشكل و رفع ابهام به نظر نگارنده مى رسد، آن است كه صاحب شاهد صادق اين تاريخ وفات را به صورت رقومى ديده؛ يعنى در جايى كه مأخذ كتاب شاهد صادق بوده و صاحب اين كتاب تاريخ مورد بحث را از آنجا گرفته است، عبارت به تمام حروف ملفوظ بها درج نشده بوده؛ بلكه به طريق عدد نگارى رسم شده بوده و اين صورت «540» را داشته است و نظر به آنكه بعضى نويسندگان گاهى اعداد را نيز مانند حروف و كلمات، مندمج و درهم مى نويسند ،به طورى كه تشخيص مقدّم و مؤخر و اول و دوم آن مشكل مى شود و به كمك قرينه معيّن و معلوم مى گردد و در صورت فقد قرينه خواننده كه به نظر خود يكى را مقدّم مى دارد گاهى اصابه مى كند، و گاهى به خطا مى افتد، گاهى تشخيص او موافق با واقع و حقيقت امر مى شود، و گاهى مخالف با آن مى باشد، پس در اينجا نيز گمان مى كنم كه در اثر تقديم و تأخير در قرائت دو رقم اول اين عدد تصحيف و تحريفى به كار رفته و درنتيجه آن خلاف واقعى پديد آمده است. توضيح آنكه قويّاً محتمل است، بلكه با تدبر در مطالب مندرجه اين مطلب محفوف به قرائن جليّه و امارات، روشن مى گردد كه مى توان گفت كه: به ظنّ قوى، يعنى ظنّ متأخم به علم، ضابط تاريخ وفات ابوالفتوح چنين نوشته بوده: «554»؛ ليكن ناقل از روى آنكه دست دوم بوده، در نتيجه اندماج ارقام اين صورت تاريخ اشتباه كرده، چهار را كه در مرتبه آحاد بوده، به مرتبه عشرات آورده و پنج را در اثر عدم تشخيص و عدم تمكن از قرائت آن صفر تصوّر كرده و به مرتبه آحاد برده است، در نتيجه اين عدد «554» يعنى پانصد و


شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3
92

سمع هذا الكتاب منى بقراءة من قرأ الولد النجيب تاج الدّين ابوجعفر محمد بن الحسين بن علىّ بن محمد (أدام اللّه توفيقه) قد أجزت له روايته عنّى و رواية ما يصحّ عند من مجموعاتى و مسموعاتى على الشرط المعلوم فى ذلك من اجتناب الغلط و التّصحيف كتبه الحسين بن علىّ بن محمد الخزاعىّ بخطّه فى شهر ربيع الاول سنة احدى و خمسين و خمسمائة حامداً للّه تعالى و مصلّياً على النبىّ وآله ومسلّماً.
و كتب هذا مالك الكتاب نجم بن محمد بن محمد بن محمد بن حسن بن نجم الحسينىّ الشّامى السكيكىّ فى النجف الشريف يوم الثلثاء ثانى ذى الحجة الحرام خاتمة شهور سنة اثنتين و ثمانين و تسعمائه من هجرة سيّد المرسلين (صلى اللّه عليه وآله الطيّبين الطّاهرين)».

اجازه اى از ابوالفتوح در 552

3. اجازه اى است كه صاحب رياض العلماء ضمن ترجمه حال شيخ ابوالفتوح رحمه اللهنقل كرده به اين عبارت:
و قد رأيت الربع الاوّل من تفسيره هذا فى اصفهان و كانت النّسخة عتيقة جدّاً و قد كتبت فى زمانه و على ظهرها خطّه الشّريف و إجازتة تلامذتة و كان إجازته له سنة اثنتين و خمسين و خمسمائة و عبّر عن نسبه هكذا: الحسين بن علىّ بن محمد بن احمد الخزاعىّ و قد قرأها جماعة أخرى أيضاً عليه و منهم ولد الشيخ أبى الفتوح هذا أيضاً و خطّه الشريف لا يخلو عن ردائة».
پس به گواهى اين اجازات، ابوالفتوح بعد از 540 زنده بوده است، و از طرفى هم مى بينيم كه وى در زمان تأليف كتاب نقض (556 ـ 559) مرده بوده است؛ زيرا، چنان كه گذشت، شيخ عبدالجليل در آن كتاب در چند موضع نام او را مقرون به ترحّم ساخته و بعد از ذكر نام او رحمه الله گفته است. پس وفات وى محدود به مابين 552

  • نام منبع :
    شناخت نامه شيخ ابوالفتوح رازي ج3
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 148885
صفحه از 504
پرینت  ارسال به