تأليفات رجالى

قرن دوازدهم هجرى

اردبيلى ، محمّد (م 1101 ق) .

251 . تصحيح الأسانيد .
الذريعة ، ج 4 ، ص 193 (ش 17) .
مؤلّف در اين كتاب ، اقدام به تصحيح اكثر اسناد كتاب التهذيب و الاستبصار نموده است .
در خاتمة المستدرك ، با تعبير «قلت» ، تمام اين كتابْ نقل شده است . همچنين مؤلّف در خاتمه كتاب جامع الرواة خود ، در فايده هشتم ، منتخب و خلاصه اى از اين كتاب را آورده است . مرحوم مامقانى نيز در آخر جلد سوم كتاب تنقيح المقال ، اين منتخب را آورده است .
252 . جامع الرواة ، قم : مكتبة المحمدى ، 2 ج .
اين كتاب ، مشتمل بر قسمت هاى زير است :
مقدمه مؤلّف ، شامل : مطالبى در بيان ضرورت نگارش كتاب ، محتويات كتاب و منابع مورد مراجعه است . همچنين با رمزهاى خاصّى هر يك از منابع ، معرّفى شده اند .
اين كتاب به عنوان حاشيه و مكمّل كتاب تلخيص المقال ميرزا محمّد استر آبادى (م 1028 ق) ، تأليف شده است و بعد از ذكر اسامى رجال ، شرح حال هاى ميرزا محمّد استر آبادى در تلخيص المقال با رمز «مح» در ذيل هر عنوان ، آورده شده است . در بعضى از موارد ، مطالبى مانند شرح و يا به صورت استدراك و يا توضيح بيشتر آمده است و شرح حال هر شخص ، راوى و مروى عنه وى ، با استناد به نشانى
موجود در كتب اربعه ، بيان شده است و در مورد اشخاصى كه در كتب اربعه روايتى ندارند ، تنها به ذكر اسامى آنها اكتفا شده است .
در موارد اسامى مشترك ، در حدّ امكان ، قراينى جهت ترجيح (مانند بيان اسامى راوى و مروى عنه) ذكر شده است .
موارد ارسال سند ، با استناد به قراين ، مشخّص شده اند . نيز در مواردى كه اختلاف نسخه موجود بوده است ، هر دو نسخه ذكر شده و با استناد به قراين ، يكى از نسخه ها ترجيح داده شده و يا ترجيح به خواننده واگذار شده است .
مؤلّف در خاتمه كتاب ، فوايدى را متذكّر شده كه اغلب آنها در شرح مشيخه صدوق و مشيخه طوسى آمده است . اين خاتمه ، مشتمل بر ده فايده است كه در آخر فايده هشتم منتخب كتاب خود با نام تصحيح الأسانيد ، درج نموده است .
سيّد حسين حسينى قزوينى (م 1208 ق) ، اين كتاب را خلاصه كرده است . همچنين سيّد على محمّد دستغيب حسينى شيرازى (معاصر) ، شرح ثقات اين كتاب را با عنوان معجم الثقات من جامع الرواة ، تأليف نموده است .
محقّق تهرانى در الذريعة (ج 10 ، ص 60 ، ذيل ش 42) مى گويد كه نام ديگر كتاب جامع الرواة ، رافع الاشتباهات است و در الذريعة (ج 10 ، ص 95) ، اين كتاب را با عنوان رجال الأردبيلى و نيز با عنوان رجال الشيخ محمّد (ج 10 ، ص 145) ، و در كتاب مصفّى المقال (ص 429) ، با عنوان تميز المشتركات ، فهرست نموده است .