تأليفات رجالى

قرن هفتم هجرى

ابن أبى طَىّ الحلبى ، يحيى بن حميد بن ظافر طايى (575 ـ 630) .

139 . الحاوى فى رجال الشيعة الإماميّة ، بازسازى و تدوين : رسول جعفريان ، قم : كتاب خانه تخصّصى تاريخ اسلام و ايران (به مناسبت سمينار مقدماتى نسخه هاى خطّى) ، تهران : 1379 ش ، 92 ص .
يكى از روش هايى كه در رفع بعضى از مشكلات علم رجال داراى كارآيى است ، مراجعه به كتاب هاى تاريخى شيعه و اهل سنّت ، به منظور دستيابى به متونى است كه در شرح حال رجال تأليف شده اند و هم اكنون ، در دسترس ما نيستند . كتاب الحاوى فى رجال الشيعة الإماميّة ، تأليف يحيى بن ابى طى حلبى ، با همين روش و با بازسازى و تدوين كتاب هاى مختلف ، مانند : لسان الميزان ، تاريخ الإسلام ، سِيَر أعلام النبلاء ، بغية الطلب فى تاريخ حلب ، الوافى بالوَفَيات والإصابة فى تمييز الصحابة ، در معرّفى هشتاد نفر از رجال شيعه ، گردآورى شده است .
در ذيل اسامى رجال ذكر شده ، متن هاى استناد داده شده به ابن ابى طىّ ، شامل تاريخ زندگى هر فرد ، راوى و مروى عنه وى و ديگر مشخصّات ، به همراه نشانى كامل مصدر مورد مراجعه ، مشخّص شده است .
تدوين كننده كتاب ، قبل از بيان متن هاى گردآورى شده ، با عنوان «موارد پژوهى و بازسازى متون مفقوده» ، به جايگاه مهم و اهداف بازسازى متون مفقود و نمونه هايى از كارهاى مهم در بازسازى متون ، اشاره مى نمايد و سپس ، زندگى نامه
ابن ابى طىّ و اقوال علما در مورد او را آورده به آثار ديگر وى اشاره كرده و همچنين به موضوع تشيّع در حَلَب ، پرداخته است .
محقّق همچنين اسامى مختلفى را كه از اين كتاب مشاهده نموده ، آورده است كه عبارت اند از : رجال الشيعة ، تاريخ الإمامية ، طبقات الاماميّة ، رواة الشيعة ومصنّفيها (فوات الوفيات ، ج 4 ، ص 270) ؛ الحاوى فى رجال الإماميّة (لسان الميزان ، ج 7 ، ص 409) ؛ تاريخ العلماء (الوافى بالوفيات ، ج 1 ، ص 53) .
محقّق ، بنابر آنچه كه ابن حجر در لسان الميزان از معجم البلدانياقوت ـ كه خود در حَلَب در گذشته و با ابن ابى طىّ ، ديدار داشته ـ عنوان كرده است ، اين كتاب را با عنوان الحاوى فى رجال الإماميّه آورده و معرّفى نموده است .
محقّق تهرانى در الذريعة (ج 3 ، ص 219 ، ش 810) ، اين كتاب را با عنوان تاريخ ابن أبى طىّ و نيز با عنوان طبقات الإماميّة (ج 15 ، ص 147 ، ش 977) فهرست كرده است .
اين كتاب در مجله تراثنا (س 17 ، ع 1 ، پى 65 ، محرّم 1422ق ، ص 106 ـ 160) و (ع 2 ، پى 66 و 67 ، ربيع الآخر ـ رمضان 1422ق ، ص 122 ـ 165) با عنوان الحاوى فى رجال الإمامية ـ با ترجمه عربى انتشار يافته است .