123
بزرگان ری ج1

مى پرداخت (الگود، 1356 ش، همانجا). از تاريخ تولد بهاءالدوله اطلاع دقيقى در دست نيست. اگر چه استناد به سال تأليف مهم ترين اثر او، خلاصه التجارب، مى توان او را متولد حوالى 860 دانست، و همان گونه كه از نسبت او پيداست موطنش رى بوده و پدرش نيز در همانجا به دنيا آمده است (همانجا). از مطالب خواندمير (همانجا) سفرهايى را كه بهاءالدوله در طول زندگيش انجام داده مى توان مشخص كرد، خود او نيز در جاهاى مختلف خلاصة التجارب از كاشان، نطنز، اصفهان، هرات و استرآباد ياد مى كند. از معلمان و استادان بهاءالدوله اطلاعى نداريم، جز اينكه او به بعضى كارهاى درمانى پدرش (خلاصة التجارب، باب دوم) اشاره مى كند.
بهاءالدوله رازى، روش نيا و پدر خويش را در تصوف دنبال كرد و از مشايخ طريقه نوربخشيه بود. به نوشته خواندمير (همانجا) وى در اواخر زندگى سلطان حسين بايقرا (حك: 842ـ911) به هرات رفت و در خانقاه خواجه افضل الدين كرمانى اقامت گزيد و مورد توجه بايقرا بود. پس از مرگ بايقرا بهاءالدوله به رى بازگشت و سپس به آذربايجان رفت و به شاه اسماعيل صفوى پيوست و پس از دو سه سال اقامت در آنجا «حَسب اقتضاء قضا مؤاخذه شده، درگذشت» (نيز: امين احمد رازى، ج 3، ص 43). اين تعبير ممكن است اشاره به كشته شدن او باشد. درگذشت بهاءالدوله، با توجه به سال فوت سلطان حسين بايقرا، در حدود سال 915 اتفاق افتاده است و نوشته الگود (1356 ش، همانجا) و نصر (ص 205) كه سال 913 را زمان مرگ او مى دانند، صحيح به نظر نمى رسد؛ سال 926 (منزوى، ج 1، ص 527) نيز درست نيست.
مهم ترين كتاب بهاءالدوله رازى خلاصة التجارب به فارسى و در پزشكى است كه وى آن را 907 در قريه طرشت رى (از محلات كنونى تهران) نوشت (گ 1ـ2). بهاءالدوله در ديباچه اين كتاب (همانجا) انگيزه نگارش آن را پيروى از سفارش


بزرگان ری ج1
122

بهاء الدوله رازى ۱

پزشك و عارف ايرانى در قرن نهم و دهم هجرى. وى نواده سيد محمد نوربخش (795ـ869) بنيانگذار طريفه نوربخشيه بود (تاجبخش، 1372ـ1375 ش، ج 2، ص 492؛ معصوم عليشاه، ج 3، ص 319). برخى منابع، نام او را محمد حسين نوربخشى، فرزند قوام الدين، نوشته اند (الگود، 1356 ش، ص 398)، لقب او را نيز بهاءالدين (نفيسى ، ج 1، ص 274؛ خواندمير، ج 4، ص 612) و بهاءالدوله (نفيسى، ج 1، ص 400) ثبت كرده اند و عنوان كامل او در پايان نسخه خطى خلاصة التجارب (گ 343 ر)، بهاءالدوله پسر شاه قاسم پسر شمس الدين محمد نوربخشى آمده است. شاه قاسم پدر بهاءالدوله علاوه بر مرشدى طريقت خويش در پزشكى نيز تسلط داشت، چنان كه بهاءالدوله در خلاصة التجارب (گ 202) از وى با عنوان «حضرت» ياد كرده و درمانهايش را متذكر شده است. وى در 927 درگذشت (خواندمير، همانجا). شمس الدين، برادر بهاءالدوله، نيز گاهى به پزشكى

1.دانشنامه جهان اسلام، ج ۴، ص ۶۴۹ـ۶۵۱، حسن تاجبخش.

  • نام منبع :
    بزرگان ری ج1
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 108134
صفحه از 360
پرینت  ارسال به