153
بزرگان ری ج1

سپس شيخ حر عاملى مى گويد:
قبلاً از كتاب التصفح ابوالحسين در مؤلفات عبدالجليل بن ابى الفتح نام برديم، و اين منافات ندارد كه هر كدام از آنان نقضى بر آن نوشته باشد، و مؤلفات استاد كسانى مانند ابن شهر آشوب و منتجب الدين بر آنها پوشيده نمانده است.
آن گاه مى افزايد:
به نظر مى رسدكه اين دو تن يك نفر باشند. به اين معنى كه در عبد الجليل بن ابى الفتح جد او، وى را «عيسى» دانسته، و در عبدالجليل دوم پدرش را ذكر كرده اند. عليهذا اين كه منتجب الدين دو بار از وى نام برده است مورد پيدا نمى كند، به خصوص كه در فهرست هر دو را بدون فاصله نام مى برد؛ اتحاد اين دو شخص در كنيه و نسبت و اين كه هر دو كتاب التصفح رانقض كرده اند و جز اينها،نظر ما را به ذهن نزديك مى گرداند. ۱
به نظر نويسنده اين سطور حدس صاحب امل الآمل درست است. زيرا اگر عبدالجليل بن ابى الفتح با آن شخصيت و شهرت و تأليفات شخص ديگرى بود، جا داشت كه ابن شهر آشوب در معالم العلما از وى نام ببرد حال آنكه نبرده است. ولى چرا بقيه تأليفات استادش را كه «شيخى الرشيد» مى خواند و بايد همان رشيد الدين ابوسعيد عبدالجليل بن ابى الفتح باشد،ذكر نكرده،و چرا شيخ منتجب الدين به دوگونه به صورت دو نفر از وى نام برده است، درست روشن نيست.

عبدالجليل قزوينى در رى

«رى» كه هم اكنون در كنار آن شهر «تهران» مركز كشور ايران قرار دارد، پيش از

1.امل الآمل، ج ۲، ص ۱۴۴.


بزرگان ری ج1
152

مى كند:
محقق رشيد الدين ابوسعيد عبدالجليل بن ابى الفتح مسعود بن عيسى، متكلم رازى، استاد علماى عراق در اصول اعتقادى و اصول فقه، استاد در مناظره و ماهر و حاذق بود. داراى تصنيفاتى است كه از جمله نقض التصفح ابوالحسن بصرى، الفصول فى الاصول على مذهب آل الرسول، جوابات على بن ابى القاسم استرآبادى معروف به «بلقمران» جوابات شيخ مسعود صوابى، مسألة فى المعجز، مسألة فى الاماتة، مسألة فى المعدوم، مسألة فى الاعتقاد، مسألة فى نفى الرؤية. من او را ديده ام و بعضى از اين كتابها را بر وى قرائت نموده ام. ۱
و از عبدالجليل دوم اين طور نام مى برد:
شيخ عالم ابوسعيد عبدالجليل بن عيسى بن عبدالوهاب رازى، متكلم فقيه متبحر، استاد پيشوايان عصر خويش بود. او را است مقامات و مناظرات مشهور با مخالفين (علماى عقايد و مذاهب غير شيعه). تصنيفاتى در اصول دارد. ۲
شيخ حر عاملى پس از نقل سخن شيخ منتجب الدين درباره او مى نويسد:
اين شيخ جليل از استادان ابن شهر آشوب است، و از شيخ ابوعلى طوسى روايت مى كند. ابن شهر آشوب در معالم العلماء از وى نام برده و نوشته است: «استاد رشيد من عبدالجليل بن عيسى بن عبدالوهاب رازى، او را است كتاب مراتب افعال، و نقض كتاب التصفح ابوالحسين كه ناتمام مانده است». ۳

1.امل الآمل، ج ۲، ص ۱۴۴.

2.معالم العلماء، ص ۱۴۵.

  • نام منبع :
    بزرگان ری ج1
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 108202
صفحه از 360
پرینت  ارسال به