151
بزرگان ری ج1

عبدالجليل قزوينى رازى(1) ۱

شيخ عبدالجليل قزوينى اصلاً از مردم قزوين است ولى در شهر «رى» مى زيسته و از دانشمندان سرشناس شيعه آن شهر به شمار مى رفته است. به همين جهت گاهى او را عبدالجليل رازى هم مى گويند.
دو تن ديگر از علماى مشهور شيعه رى كه از معاصرين وى بوده اند نيز عبدالجليل نام داشته اند. نخست عبدالجليل ابن ابى الفتح و ديگر عبدالجليل بن عيسى و هر دو از رؤساى علماى شيعه شناخته مى شدند؛ و اينان نيز معروف به «عبدالجليل رازى» مى باشند. ولى مسلم است كه اگر اين دو نفر گاهى با هم مشتبه شوند (چنان كه برخى آنها را يكى مى دانند) اما شيخ عبدالجليل قزوينى رازى نظر به عللى كه از لحاظ خوانندگان خواهد گذشت؛ مشخص و معلوم و معروف تر از آنها است، به همين علت هم موجب اشتباه نمى گردد.
شيخ منتجب الدين رازى از عبد الجليل نخست بدين گونه در فهرست خود ياد

1.مفاخر اسلام، استاد على دوانى، ج۴، ص ۴۳۷ـ۴۴۶.


بزرگان ری ج1
150

دلالة الآية على ذلك و لهذا ضمهم الى نفسه بل قدمهم فى الذكر) ۱ .
بديهى است كه نيشابورى عبارت مذكور را از فخر رازى گرفته است، و در آنجا اين كلمه صريحا متكلم ضبط شده است، و طالب نص عبارت فخر رازى در اين موضوع (اعم از نقل صورت استدلال و جواب آن) رجوع كند به تفسير آيه مباهله آن تفسير (ج3، ص 700).
قال الفيروز آبادى و الزبيدى:
(و بالضم مشدّدا محمود بن على الحمصى) الرازى (متكلم أخذ عنه الامام فخر الدين الرازى) و هكذا أضبطه الحافظ فى التبصير (أو هو بالضاد) و الأوّل الصواب ۲ .
و نيز فيروز آبادى در حمض گفته: «و محمود بن على الحمضى بضمتين مشددّة، متكلّم شيخ للفخر الرازى». ۳
زبيدى در شرح آن گفته:
و قد تقدّم للمصنف فى الصاد أيضا، و ذكرنا هناك أنّه هو الصواب، و هكذا ضبطه الحافظ و غيره فايراده هناك ثانيا تطويل مخل لايخفى، فتأمّل.
مراد وى در كلام اوّل تبصير المتنبه فى تحريرالمشتبه است كه حاجى خليفه در كشف الظنون درباره اش چنين گفته:
تبصير المتنبه فى تحرير المشتبه أى مشتبه الأسماء و النسب، مجلّد للحافظ شهاب الدين ابى الفضل أحمد بن على بن حجر عسقلانى المتوفى سنة اثنين و خمسين و ثمانمائة اوله....

1.تاج العروس، ج ۴، ص ۳۸۳.

2.غرائب القرآن، نيشابورى، ج ۱، ص ۳۲۹.

3.القاموس المحيط، ج ۵، ص ۳.

  • نام منبع :
    بزرگان ری ج1
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 108236
صفحه از 360
پرینت  ارسال به