169
بزرگان ری ج1

برگيرد و بخواند، تا بداند كه چنين تهمت بر شيعه اصوليه راه نيابد. ۱
8. از اينكه مصنف در مقدمه كتاب نقض گفته:
اين كتاب بر وجهى مرتب شد كه خواص را دافع شبهات باشد، و عوام را مثمر دلالات به عبارتى سهل و آسان، نه بر قاعده ديگر مصنفات ما كه دقتى و رقتى دارد كه قبول چنين كتاب نه از رقت عبارت باشد، بلكه از شرف حوالت و دلالت باشد، تا هر خواننده و شنونده و نويسنده كه بخواند و بشنود و بنويسد از آن بهره تمام برگيرد، و فائده بسيار حاصل گرداند.
به خوبى واضح مى شود كه مصنف در اين كتاب همت گماشته كه تا بتواند آن را به قلم ساده و عبارت عوام فهم بنويسد و مطالب عاليه و مضامين بلند و معانى لطيفه را به بيان سهل ادا كند، تاهر عامى و عارف اعم از مبتدى و متوسط و منتهى هر يك از آن به فراخور فهم و طبق استعداد خود استفاده كند، و به عقيده نگارنده اين امر كه شرط عمده و غرض اصلى از تأليف اين قبيل كتب است در اين كتاب به درجه عاليه و مرتبه قصوا رعايت شده است، و چندان واضح و عيان است كه حاجت به هيچ گونه شرح و بيان ندارد و واضح ترين دليل و اجلى شاهد بر اين امر مقايسه تفسير ابوالفتوح رازى و كتاب نامبرده و نقض با همديگر است؛ زيرا اين دو اثر هر دو نمونه نثر فارسى يك قرن و تأليف دو عالم متعاصر است (به دليل اينكه شيخ ابوالفتوح نيز مانند مصنف از قاضى ابو محمد حسن استرآبادى نقل روايت مى كند، و تفصيل مطلب به كتب تراجم محول است) و تبصرة العوام نيز از آثار اين زمان است، و از مقايسه كتاب نقض با آن نيز همين نتيجه مذكور به دست مى آيد. پس، از عبارت مذكور مصنف دو مطلب اساسى فهميده شد:

1.النقض، ص ۳۱۴.


بزرگان ری ج1
168

نسبت ناشايست و در اثبات پاكدامنى او است، و اين معنى از اين عبارت مصنف نيز برمى آيد كه در كتاب نقض گفته:
و من در شهور سنه ثلاث و ثلاثين و خمسمائة كتابى مفرد ساخته ام در «تنزيه عايشه» در دولت امير غازى عباس (رحمة اللّه عليه)، به اشاره رئيس و مقتداى سادات و شيعه سيد سعيد فخرالدين بن شمس الدين الحسينى (قدس اللّه ارواحمهما)، و قاضى القضاة سعيد عماد الدين حسن استرآبادى (نوراللّه قبره) به استقصاء برخوانده اند، و بر پشت آن فصلى مشبع نوشته اند، و نسخه اصل به خزانه امير غازى عباس (رحمه اللّه عليه) بردند، و نسختهاى ديگر دارند اگر خواهد طلب كند و بداند. ۱
از اين عبارت برمى آيد كه مثل عمادالدين حسن استرآبادى كه معروف ترين قاضى معروف به علم و فضل در ميان شيعه و سنى بوده است، و با آنكه حنفى بوده است جماعتى از علماى شيعه از او نقل روايت كرده اند، براى اين كتاب تقريظ نوشته است، و مثل امير عباس غازى ملحد كش معروف كه از سرهاى اباحتيان مناره ها ساخت در زمان حكومت خود در رى اين نسخه را طالب شده است، بنابراين به خزانه او برده اند، و هر دو مطلب از معروفيت وعظمت مصنف كشف مى كند.
و نظير عبارت گذشته است اين عبارت ديگر مصنف:
و هر كس از فريقين خواهد كه اعتقاد شيعه در حق عائشه و ام سلمه و ديگر زنان رسول اللّه (ص) بداند بايد كه كتاب فى تنزيه عائشة كه ما در دولت امير غازى عباس و عهد قاضى القضات سعيد حسن استرآبادى به اشارت امير سيد شمس الدين الحسينى (رحمة اللّه عليهم) ساخته ايم

1.النقض، ص ۸۳.

  • نام منبع :
    بزرگان ری ج1
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 116896
صفحه از 360
پرینت  ارسال به