227
بزرگان ری ج1

استاد محترم جناب آقاى عباس اقبال در مجلّه يادگار(سال دوم؛ شماره اول) تحت عنوان «شعراى گمنام» گفته(ص 67 ـ 72):
قوامى رازى ـ قوامى تخلّص چندتن از شعراى فارسى زبان است قبل از استيلاى مغول مانند حكيم موفّق بن مظفّر قوامى فريومذى مذكور در تاريخ بيهق(ص 258) كه از مدّاحان قوام الدين ابو القاسم ناصر بن على درگزينى وزير معروف سلاجقه عراق و از منتسبين به او بوده و قوامى مطرّزى گنجه نظامى شاعر شهير كه در نيمه دوم قرن ششم مى زيسته صاحب قصيده مصنوعى در صنايع بديعيّه، و امير قوامى خوافى از معاصرين عوفى صاحب لباب الالباب، و قوامى رازى كه موضوع اين مقاله ماست.
بدبختانه از قوامى رازى مانند ساير گويندگان قديم رى يعنى منصور منطقى و بندار و مسعود و ابوالمعالى نحّاس غضايرى و شمس و ابوالمفاخر مقدارقابلى شعر به جا نمانده و ديوان او هم مانند دواوين گويندگان ديگر رازى از ميان رفته است و امروز جز چند قطعه شعر كه از او در بعضى تذكره ها و مجموعه ها ديده مى شود اثر ديگرى نداريم حتّى تعيين زمان او نيز كه در هيچ جا به آن اشاره واضح نشده خالى از اشكال نيست.
ذكر قوامى رازى در تذكره هاى قديم فارسى و منابع ديگر آن ايام مانند چهار مقاله و لباب الالباب و تذكرة الشعراى دولتشاه و فرهنگ اسدى و غيرها نيامده، قديمى ترين منبعى كه نامى از قوامى رازى در آن ديده مى شود يكى مجموعه اى است تذكره مانند متعلّق به نگارنده كه در حدود اوايل قرن دهم هجرى به ترتيب حروف تهجّى در بيان اشعار يك عدّه از شعراى مشهور فارسى از روى لباب الالباب عوفى و منابعى ديگر ترتيب


بزرگان ری ج1
226

مؤمنان فرخنده پى بوده، اكثر اشعار او چون در مدح خاندان و سادات اولاد ايشان بوده به سعى نامشكور مخالفان از ميان رفته، از جمله قصيده اى كه در توحيد و نعت و منقبت گفته و آن را به مدح ملك السادات و العلماء سيّد شرف الدين مرتضى قمى(رحمة اللّه عليه) مذيّل ساخته يك بيت كه شيخ عبد الجليل رازى در كتاب نقض مذكور ساخته مسطور مى گردد:

تا صاحب الزمان برسيدن به كار ديناولى ترين كسى شرف الدين مرتضى است»۱
تقى الدين محمد بن سعد الدين محمد الحسينى الأوحدى الدقاقى البلياني ثمّ الصفاهانى در تذكره عرفات در عرصه حرف قاف در اواخر غرفه اول كه در بيان تراجم احوال شعراى متقدّمين است شرح حال قوامى را چنين نوشته است:
العميد الاجلّ أفصح المتكلّمين أملح المتقدّمين زين الملّة شرف الشعراء أمير بدر الدين القوامى الرازى ـ ضمير منيرش بحرى موّاج؛ و نظم دلپذيرش سراجى وهاج، آفتاب معانى از برج طبعش تابان؛ و بدر سخندانى در سپهر قريحتش شتابان است.
عيلقلى بيگ داغستانى متخلّص به واله در كتاب رياض الشعراء در روضه قاف نسبت به قوامى رازى چنين گفته:
امير بدرالدين قوامى رازى از استادان زمان بوده، محمّد عوفى گويد: به نسبت ممدوح خويش قوام الملك طغرائى به قوامى علم شده.
مرحوم رضا قليخان هدايت در مجمع الفصحاء شرح حال او را درج كرده، ليكن به بيانات صاحب هفت اقليم اكتفا كرده است ۲ .

1.ص ۴۸۴، چاپ اول.

2.ر ك: ج ۱، ص ۴۷۶ ـ ۴۷۷.

  • نام منبع :
    بزرگان ری ج1
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 119336
صفحه از 360
پرینت  ارسال به