253
بزرگان ری ج1

تأليف داد، و شيوه اى مخصوص براى خويش برگزيد، كه همان شيوه مشاهده و تجربه است، و به روش قياسى اعتنايى نداشت، و به نگرش علمى و گزارش بالينى اهميت مى داد ۱ .
نوشته اند كه وى در عمل جراحى سخت ماهر بود، و نخستين طبيبى است كه روده گوسفند را براى بخيه به كار برد، و در پاك نگاهداشتن زخمها از الكل استفاده مى كرد. نوشته هايش در باب آبله و سرخك منطقى ترين تشريح اين دو بيمارى است ۲ .
رازى نخستين پزشكى بود كه در باب عمل آب مرواريد شرحى نگاشت، و درباره واكنش طبيعى مردمك چشم در برابر نور سخن گفت ۳ ، همچنين دانه هاى سفيداب سرب را براى درمان چشم به كار برد ۴ .
رازى در آغاز در شهر رى بيمارستان آنجا را اداره مى كرد ۵ ، و پس از آن تصدّى بيمارستان بغداد بدو واگذار گرديد ۶ . به وى لقب «طبيب مارستانى» دادند. ابن نديم نوشته كه: رازى در مجلس درس مى نشست، و دانشجويان در برابرش حلقه وار

1.طب اسلامى، ادوارد براون، ترجمه فارسى، ص ۸۴، س ۱۲؛ السيره الفلسفية، مقدمه، ص ۳۱، س ۱۲ به بعد.

2.تاريخ طب ايران، ج ۱، ص ۱۵، س ۱ به بعد. گروهى عقيده دارند كه وقتى رازى نوشت كه، سرخكهاى تندرنگ تر از آنها كه رنگ ملايمى دارند خطرناك ترند، در حقيقت فرق بين سرخك و مخملك را دريافته بوده است. رك: كتاب ميراث ايران، ص ۴۷۶، س ۴ به بعد. رساله اى كه رازى در آبله و سرخك نوشته در اروپا مشهورتر از ديگر رسائل او است. اين رساله زينتى است بر آثار طبى اسلامى، و در تاريخ شناخت بيماريهاى واگيردار قديم ترين رساله اى است كه راجع به آبله نوشته شده است: طب اسلامى، ادوارد براون، ترجمه فارسى، ص ۸۱، س ۱۵ به بعد.

3.كتاب ميراث ايران، ترجمه فارسى، ص ۴۷۴، س ۱۱.

4.كتاب ميراث ايران، ترجمه فارسى، ص ۴۷۸، س ۲.

5.ابن خلكان، طبع ۱۲۸۴، ج ۲، ص ۱۹۳ ؛ تاريخ البيمارستانات فى الاسلام، ص ۲۶۶.

6.مختصر الدول، ابن العبرى، ص ۲۷۴، س ۱۴.


بزرگان ری ج1
252

رازى تنظيم گرديد ۱ .
2. الكناش المنصورى، كه آن را براى ابوصالح منصور بن اسحاق بن احمد بن اسد، برادرزاده امير اسماعيل تأليف كرد ؛ و اين كتاب پس از الحاوى مهم ترين كتاب او است، و در آن علم با عمل جمع شده است، و مباحث طبى در ده مقالت آمده. ابوصالح منصور شش سال از طرف امير اسماعيل سامانى ميان سالهاى 290ـ295 هجرى عامل رى بود، و با رازى مصادقت و مؤالفت داشت ۲ .
3. تقسيم العلل، كه معروف به التقسيم و التشجير است.
4. من لا يحضره الطبيب.
5. الادوية المسهلة الموجودة فى كل مكان.
6. كتاب الجدرى و الحصبة ۳ .
رازى طبيب خود آموخته اى بود كه به هيچ يك از مكاتب ارتباط نداشت. وى از بزرگ ترين و مبتكرترين پزشكان اسلامى و از مؤلفان پر اثر است. آثار طبّى او زودتر از ديگر آثارش مورد توجه عموم قرار گرفت. او در مؤلفات خويش علم را با عمل

1.السيرة الفلسفيه، مقدمه در احوال و آثار رازى به قلم دكتر محقق، ص ۳۳، س ۱۱ به بعد.

2.الفهرست، ابن نديم، ص ۴۱۵ س ۲۰ به بعد. اينكه در پاره اى از منابع همانند تعليقات چهار مقاله (ص ۳۷۷، س ۱۳) و مقدمه السيره الفلسفيه، احوال و آثار و افكار رازى (ص ۳۴ س ۱۳) ذكر شده كه: منصور در سنه ۲۹۰ از جانب پسر عمّ خود احمد بن اسماعيل بن احمد دومين پادشاه سامانى در رى حكومت كرده درست نيست؛ وى از جانب عموى خويش اسماعيل بن احمد حاكم رى شد (رك: رى باستان، ص ۱۴۴، قول گرديزى) ؛ و اسماعيل تا سال ۲۹۵ پادشاه بود، و در اين سال در گذشت، و پسرش احمد بن اسماعيل روى كار آمد (رك: رى باستان، ص ۱۴۴، و منابع مذكور در ذيل ۲ در آن صفحه). منشأ اين اشتباه ظاهراً خطاى ياقوت است، در معجم البلدان (ج ۲، ص ۹۰۱)، كه به جاى اسماعيل بن احمد، احمد بن اسماعيل آورده.

3.براى وقوف به نام كتب وى، رك: السيرة الفلسفيه، مقدمه، ص ۲۱ به بعد ؛ كتاب مؤلفات و مصنفات ابوبكر محمد بن زكريا رازى، با تصحيحات و حواشى دكتر محمود نجم آبادى.

  • نام منبع :
    بزرگان ری ج1
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 123395
صفحه از 360
پرینت  ارسال به