كلمه هيربذ خود به معنى معلم است، استاد پور داود در حواشى يسنا نوشته اند:
هيربد كه در اوستا ائثر پئيتى (aethra paiti) و در پهلوى ارپَت (ehrpat)شده، و در فارسى هيربد گوييم، به معنى آموزگار است. ائثر (aethra) به معنى آموزش ۱ .
پور داود مشابه اين سخن را در مقاله خويش در كتاب فريدون نيز آورده است. ۲
در تأييد اين نكته كه هيربذان وظيفه تعليم را به عهده داشتند ـ علاوه بر آنچه مذكور افتاده ـ در ونديداد نيز در نشان دادن ساعات مناسب دعا و تعليم، چنين مذكور افتاده:
در آغاز روز و پايان آن، در آغاز شب و پايان آن، بايد خرد و پارسائى را نيرو بخشيد، و به نماز و دعا پرداخت، و تعاليم هيربدان و اتروپتها را كه از قديم الايام تعليم داده اند آموخت، وسط روز و وسط شب براى خوابيدن و استراحت نمودن است. ۳
محل آتشكده رى، ظاهراً از قديم تا عهد انوشيروان در جنوب غربى رى، و از آن زمان باز در دوازده كيلومترى جنوب شرقى رى عهد ساسانى بر فراز تپه ميل بوده، كه آثار آن بدين عهد نيز باقى است. در اين حدودها آثار بناهاى كهنه فراوان است، كه از روى پاره اى از آنها مانند آثار چال ترخان ـ كه جمعى آنجا را شهرى گمان
1.يسنا، ج ۲، ص ۲۲، س ۱۳.
2.كتاب فريدون، ص ۱۰۴، س ۲۰ ستون چپ مقاله پور داود.
3.ونديداد، ترجمه دكتر موسى جوان، فر گرد ۴، بند ۴۵، ص ۱۱۰. مراد آموزش در سطح عالى است، و گرنه تعليم دينى در اوستا بر هرمزدا پرستى واجب است، و در اين مورد دستور بند ۴۴ همين فر گرد در همين صفحه چنين است:
«از مزدا پرستان، خواه برادر و خواه دوست، هرگاه يكى به ديگرى نياز آورد، و وام نقدى طلب نمايد، و يا زنى را خواستگارى كند، و يا تعليمات دينى بخواهد، بايد به وى وام دهند، و يا زن به نكاح وى آورند، و يا كلام مقدس به او بياموزند».
