319
بزرگان ری ج1

كتاب جوابات الاسماعيليه و جوابات القرامطه را تأليف كرده است. ۱ وى همچنين از شيخ ناصر الدين ابواسماعيل حمدانى ياد كرده كه رئيس شيعه در «قزوين» بوده و كتابى با عنوان مناظرات جرت بينه و بين الملاحده داشته است. ۲ عبدالجليل نيز از ابو اسماعيل حمدانى چنين ياد كرده است كه:
در شهور سنه خمسمائة كه پنجاه و شش سال است كه در قزوين فتنه اى پديد آمده... . خواجه امام ابواسماعيل حمدانى رحمه الله به اصفهان رفت پيشِ سلطان محمد و آنجا با ملاحده (لعنهم اللّه ) مناظره كرد و ايشان را منكوس و مخذول كرد... .
سلطان محمد، خواجه ابواسماعيل را ناصر الدين لقب داد. ۳
5. از شيخ خليل اسدى كتابى با عنوان جوابات الزيديه ياد شده است. ۴
از محتواى نقض به دست مى آيد كه برخوردهاى تند در ميان زيديه و اماميه در «رى»وجود نداشته است. شيعيان امامى و زيدى رى در عين داشتن مناظرات علمى، با يكديگر مخالفت آشكارى نداشته اند. عبدالجليل از زيديان رى، و مدارس و عالمان زيدى ياد و از آنان ستايش كرده است. ۵
شيخ منتجب الدين از يكى از ائمه زيدى نام برده «سيد ثائر باللّه بن المهدى الثائر باللّه حسنى» كه زيدى و مدعى امامت بوده، در گيلان خروج كرده، پس از آن مستبصر و امامى مذهب شده است. او مدعى ديدن حضرت مهدى عليه السلامنيز بوده ۶ ؛ و در جاى ديگر از «الواثق باللّه بن احمد بن حسين حسينى» ياد كرده كه زيدى بوده و به دست عبدالجليل

1.الفهرست، ص ۶۹.

2.الفهرست، ص ۱۶۱.

3.نقض ص ۳۶.

4.الفهرست ص ۶۹.

5.نقض، ص ۴۵۸.

6.الفهرست، ص ۳۴.


بزرگان ری ج1
318

مربوط به امامت به طور طبيعى بيش از ديگر آثار است. در اين آثار، كتابهايى چند به زبان فارسى نگاشته شده كه نشان از وجود طالبان معارف و فقه شيعىِ فارسى زبان ۱ در ميان عامه مردم است. كتابهايى كه درباره «انساب علويان» نگارش شده بالنسبه فراوان است. اين به دليل وجود سادات فراوان در رى و نواحى آن بوده است.
4. از مطالبى كه هم در فهرست و هم در نقض منعكس شده تصادم اماميه و اسماعيليه است. در آن زمان اسماعيليه به عنوان «ملاحده» شناخته شده و مهم ترين محل استقرار آنان قلعه الموت بوده است. در نگاه سنيان، اماميه به لحاظ اعتقادى متهم به ارتباط با اسماعيليه شده اند. شيعيان نيز كه با چنين اتهامى در معرض فشار حاكمان سلجوقى قرار داشتند؛ اين ارتباط را انكار مى كردند. عبدالجليل از صاحب فضايح چنين اتهاماتى را نقل كرده و در رد آنها كوشيده است. وى در دفاع خود از مبارزاتى كه وزراى شيعى و نيز برخى از اميران شيعى طبرستان در برابر ملاحده ـ اسماعيليه ـ داشته اند ياد كرده است. ۲ وى همچنين از تعدادى از عالمان شيعى كه به دست ملاحده كشته شده اند ياد كرده است. ۳ عبدالجليل در جاى ديگرى، از تلاش علمى خود ياد كرده كه:
و ما در مختصرى كه پارسال در جواب ملاحده و رد شُبَه ايشان كرده ايم كه از قزوين به ما فرستادند، شرح اسامى و القاب و انساب اين مطعونان و مدعيان داده ايم. ۴
شيخ منتجب الدين نيز از شيخ خليل بن ظفر بن خليل اسدى ياد كرده كه دو

1.الفهرست،ص ۱۰۹.

2.نقض، ص ۱۳۰ـ۱۳۱، ۵۶۰.

3.همان، ص ۱۳۲.

4.نقض، ص ۴۷۵.

  • نام منبع :
    بزرگان ری ج1
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 120746
صفحه از 360
پرینت  ارسال به