321
بزرگان ری ج1

اين مسأله مى تواند اشاره به تلاش شيعه براى شناخت آراى اهل سنت باشد.
7. يكى ديگر ازتلاشهاى فرهنگى شيعه، مداحى بوده است. شيخ منتجب الدين از كسانى با عنوان «مداح» ياد كرده ۱ . شعر گفتن درباره اهل بيت عليهم السلام به عنوان مداحى تلقى شده و كسى چون «سيد تاج الدين ابوتراب» ده هزار بيت شعر در مدح «اهل بيت» داشته است. ۲ «شيخ ابوالحسين عاصم عجلى» نيز اشعارى در مدح اهل بيت داشته است. ۳ همچنين «شيخ زين الدين ابوالحسن على بن محمد رازى». ۴ از اطلاعاتى كه عبدالجليل در دسترس ما گذاشته، چنين برمى آيد كه در «رى» ميان «مناقب خوانان» كه مدح اهل بيت را و «فضائل خوانان» كه مديحت صحابه مى گفته اند، رقابتى سخت بوده است. وى تصريح كرده كه كار مناقب خوانى در همه شهرهاى شيعى رواج داشته است. ۵ ديوان قوامى رازى از شاعران شيعى قرن ششم رى مى تواند نمونه اى از اشعار مناقب خوانان اين دوره باشد. ۶ در اينجا مناسب است دو بيت شعر از ملك الكلام بندار رازى كه شاعر مجد الدوله و متوفاى 433 هجرى بوده نقل كنيم:

تا تاج ولايت على بر سرمهمهر روج مرا خوش تر و نيكوترمه
شكرانه اين كه مير دين حيدرمهاز فضل خدا و منت ما درمه۷
8. فهرست منتجب الدين مى تواند اشاراتى نيز در باب اوضاع شيعيان ساير بلاد داشته باشد؛ هر چند اين اطلاعات بسيار محدود است. از عالمى از شيعيان عراق

1.الفهرست، ص ۱۱۴.

2.الفهرست، ص ۲۶.

3.الفهرست، ص ۱۱۵.

4.الفهرست، ص ۱۲۳.

5.نقض ص ۶۵ـ۶۷، ۷۴، ۷۷ و رك: تاريخ تشيع در ايران، ص ۳۱۲ـ ۳۱۳ ۸.

6.درباره اينكه قوامى از مناقب خوانان بوده رك: مقدمه ديوان قوامى، ص يط.

7.مجمع فصيحى، بخش دوم، ص ۱۶۳، قصران، ج ۱، ص ۵۵۷.


بزرگان ری ج1
320

رازى مستبصر شده است. ۱
آنچه مسلم است اينكه بخشى از شيعيان رى و نيز منطقه قصران، زيدى بوده و بخشى وسيع تر همراه با نواحى ديگر در اطراف رى امامى مذهب بوده اند.اطلاعات چندى نيز در الفهرست راجع به نفوذ تشيع در نواحى رى وجود دارد.
6. درباره برخى از تلاشهاى فرهنگى شيعه در رى نيز مى توان اطلاعاتى را از فهرست منتجب الدين به دست آورد. از بسيارى از افراد با عنوان «واعظ و مذكر» ياد شده است. چنين امرى را عبدالجليل نيز يادآور شده. طبعا مجالس وعظ نقش بسزايى در حفظ شعائر شيعى داشته است. از كسان ديگر با عنوان «مناظر» ياد شده ۲ ؛ بدين معنى كه مجالس مناظره اى تشكيل مى شده و آنان با مخالفان به بحث مى پرداخته اند. از «ابوسعيد عبدالجليل بن عيسى رازى» به عنوان «متكلمى» ياد شده كه «له مقامات و مناظرات مع المخالفين» ۳ و «شيخ زين الدين ابوالحسن على بن محمد رازى متكلم» كه «استاد علماى طايفه شيعه در زمان خود بوده» و «له مناظرات مشهورة مع المخالفين». ۴
از گزارش عبدالجليل به دست مى آيد كه در مدارس، محلى براى مناظره وجود داشته است. ۵
صاحب فضايح بر شيعه انتقاد كرده كه «شيعه به مجلس مخالفان خود شوند» و عبدالجليل با پذيرفتن اصل مطلب، آن را بدين دليل دانسته كه شيعيان از روى كنجكاوى در پى شناخت انديشه هاى تازه واردان عالم از خراسان به رى بوده اند. ۶

1.الفهرست، ص ۱۹۵.

2.الفهرست، ص ۵۹.

3.الفهرست، ص ۱۱۱.

4.الفهرست، ص ۱۱۴.

5.نقض، ص ۳۴.

6.نقض، ص ۱۰۵ـ۱۰۶.

  • نام منبع :
    بزرگان ری ج1
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 119103
صفحه از 360
پرینت  ارسال به