ابوعلى مسكويه ^۱

احمد بن محمد رازى (د 421ق / 1030 م)، مورخ، فيلسوف، پزشك و اديب پرآوازه ايرانى.
عنوان پارسى او اصلاً مُشكويه و معرّب آن مِسكَوَيه است و يكى از توابع رى نيز همين نام را داشته است (نك : ياقوت، بلدان، 4/543؛ قس: طبرى، 8/392). وى در برخى آثار خويش از نام و نسب خود به شكل «احمد بن محمد مسكويه» يا «احمد بن يعقوب مسكويه» ياد كرده و اين سبب اشتباه در نوشته هاى متأخران و گاه معاصرانش شده است (نك : تجارب، چ قاهره، 1/310، 2/136؛ ابوسليمان، 346؛ ياقوت، ادبا، 5/5؛ قس: بيرونى، 83) كه او را به خطا «ابن مسكويه» نوشته اند، يعنى «مسكويه» را عنوان پدر يا جد او دانسته اند. ابوعلى در مواضع متعددى از آثار ديگرش مانند العقل والمعقول، «الشوامل»، رسالة فى اللذات و الآلام و مقالة فى النفس و العقل، خود را «ابوعلى مسكويه» خوانده، يعنى مسكويه

تهران 1358ش.
كاشانى، عبدالله بن على، زبدة التواريخ، به كوشش محمد تقى دانش پژوه، تهران، 1366ش.
كرمانى، احمدبن عبدالله، الاقوال الذهبية، به كوشش صلاح صاوى،تهران، 1356ش.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، راحة العقل، به كوشش مصطفى غالب، بيروت، 1983م.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، الرياض به كوشش عارف تامر، بيروت، 1960 م.
نظام الملك، حسن بن على، سياستنامه، به كوشش جعفر شعار، تهران، 1358 ش.
همدانى، حسين بن فيض الله، الصليحيون و الحركة الفاطمية فى اليمن، قاهره، 1955م.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، مقدمه و حاشيه الزينة.
همدانى، عباس، ضميمه الصليحيون.
ياقوت، بلدان.
نيز:
GAL,S;GAS; Iranica; Ivanow,W; Ismaili Literature, Tehran, 1963; id,Studies in Early PersianIsmailism, Leiden, 1948; Stern, S.M., The Early Ismaili Missionaries... Bulletin of the School of Oriental and African Studies,London,1960,vol.XXIII. * * *
درباره ابوحاتم رازى به اين منابع نيز مراجعه شود: 1. «ابوحاتم رازى»، دائرة المعارف تشيع، ج 1، ص 396 .2. رى باستان، حسين كريمان، ج 2، ص 280.