آغاز جوانى به خوشگذرانى مشغول بوده و سپس به تهذيب نفس پرداخته و كامياب شده است (ابوعلى، تهذيب، 49ـ50).
مسكويه با وزيران و اميران آل بويه در امور ديوانى، از گنجورى كتابخانه ها و گنجورى مالى تا مصاحبت و نديمى و رسالت و داد و ستد در زمينه علوم و ادب، پيوندى استوار داشته و از همين رو، عمده سالهاى عمر خويش را در شهرهاى مختلف از جمله رى، بغداد، شيراز و اصفهان گذرانده است. بى گمان طلب علم نيز در اين جابه جاييها دخيل بوده است.
مسكويه اصلاً از رى بود (نك : خوانسارى، 1/254) و شايد بتوان گفت كه حدود دو دهه نخستين عمر خود را (320ـ340 ق) در رى زيسته است. سپس به بويهيان بغداد پيوست و حدود 12 سال مصاحب و نديم خاص ابومحمد مهلبى، وزير معزالدوله بود (ابوعلى، تجارب، چ قاهره، 2/124؛ ابوسليمان، 346ـ347). آن گاه 7 سال (353ـ360 ق) در خدمت و مصاحبت ابوالفضل ابن عميد، وزير ركن الدوله بويهى زيست و خازن كتابخانه او در رى بود (ابوعلى، همان، 2/276؛ ابوسليمان، 347). از آن پس ظاهرا به خدمت ابوالفتح ابن عميد، وزير ركن الدوله و مؤيد الدوله پيوست و چون ابوالفتح به قتل رسيد، مسكويه از خدمت به صاحب بن عباد، وزير جديد مؤيد الدوله سرباز زد (ثعالبى، تتمة، همانجا). سابقه تيرگى روابط و رقابت ميان مسكويه و صاحب بن عباد را در برخورد غير دوستانه اى كه در مجلس ابن عميد و در حضور مؤيد الدوله ـ كه با صاحب به رى آمده بود ـ گذشته و ابوحيان آن را نقل كرده است، مى توان ديد (مثالب، 306). مسكويه حتى پس از مرگ صاحب بن عباد نيز دل از او پاك نداشت و در شعر خود او را نكوهيده است (ثعالبى، همان، 1/100).
ابوعلى سپس در شيراز به عضدالدوله، سلطان بزرگ آل بويه، پيوست و در زمره نديمان و رسولان او در آمد و خازن كتابخانه و بيت المال وى شد و تا عضدالدوله

را عنوان خويش نوشته است.
معاصران و دوستانش نيز، همچون ابوحيان توحيدى (نك : الامتاع، 1/35، 136، جم، مثالب، 18، 228، 306، الصداقة، 77)و ابوبكر خوارزمى (ص 161) و ثعالبى (يتيمة، 3/159، تتمة، 1/96)، «مسكويه» را عنوان وى دانسته اند.
از تاريخ تولد ابوعلى مسكويه اطلاعى در دست نيست. اما از آنجا كه او خود در تجارب الامم(چ قاهره، 2/136، 137) به «طول مصاحبت و كثرت مجالسات» خود با ابومحمد مهلبى، وزير معزالدوله بويهى (وزارت: 339ـ352 ق) اشاره كرده، يادآور مى شود كه يكى از منابع او در وقايع سال 340 ق به بعد، اطلاعات شفاهى مهلبى از وقايع روزگار وزارتش بوده است و در جاى ديگر (همان، 2/146)، ذيل وقايع مربوط به مهلبى در 341 ق، خود را مصاحب وزير در همان تاريخ مى شمارد ـ و البته بعيد است كه در آن تاريخ سن او كمتراز 20 سال بوده باشد ـ مى بايست در حوالى سال 320 ق زاده شده باشد.
بنابراين، با توجه به تاريخ درگذشت او در 420 ق (قفطى، 332) يا صفر 421 (ياقوت، همانجا)، مى بايست حدود يك سده زيسته باشد.
ياقوت (همان 5/10) مسكويه را مجوسى نو مسلمان خوانده است، اما با توجه به نام پدرش ـ محمد ـ بعيد است كه ابوعلى خود مسلمان زاده نشده باشد. خاصه آنكه در هيچ منبع ديگرى اين معنى ياد نشده است (نك : بدوى، 15). به هر حال بسيارى از نويسندگان متأخرتر، ابوعلى مسكويه را شيعه مذهب دانسته و بر تشيع او استدلال كرده اند (مدرس، 8/207، به نقل از رواشح ميرداماد؛ شوشترى، 2/189؛ خوانسارى، 1/254ـ257؛ آقابزرگ، طبقات، 28).
از دوران رشد ابوعلى اطلاع چندانى در دست نيست، اما چنين مى نمايد كه زندگى آرامى نداشته است. وى روش پدر ومادر را در تربيت خود نكوهيده است. گويا پدرش او را به خواندن و روايت اشعار جاهلى عرب وا مى داشته و او خود در